Op straat in Tilburg voor lichamelijke zelfbeschikking

Op 24 juni 2022 viel de klap. Het Hooggerechtshof in de Verenigde Staten maakte haar besluit bekend om de grondwettelijke erkenning van het recht op abortus te schrappen. Deelstaten konden nu wettelijke abortusverboden invoeren of eerder ingevoerde verboden van kracht laten worden nu het Hooggerechtshof daar groen licht voor had gegeven. De reproductieve vrijheid, de lichamelijke zelfbeschikking en autonomie van iedereen met een baarmoeder, van iedereen die zwanger kan worden, is daar mee nog veel heftiger onder vuur komen te liggen dan al het geval was zonder deze uitspraak.

En en dreigt veel meer. De vrijheid en zelfs het bestaansrecht van trans personen ligt onder vuur, de vrijheid om seks te hebben met mensen van hetzelfde geslacht, zelfs de vrijheid om contraceptie te gebruiken: al die vrijheden zijn doelwitten van reactionaire rechters, Republikeinse politici en al dan niet Christelijk geïnspireerde fascisten. Soortgelijke reactionairen buiten de VS voelen zich geruggensteund door de uitspraak van dat reactionaire gezelschap van rechters in de VS. Ja, ook in Nederland, waar SGP en ChristenUnie de erkenning van het abortusrecht met plezier ‘ter discussie stellen’ en meer.

De uitspraak van het Amerikaanse Hooggerechtshof leidde tot woede en nodigde bepaald uit tot protest en verzet. Ik was zelf ook erg boos en ben dezelfde dag gaan peilen bij kameraden in Vrije Bond Tilburg om te kijken of we een protestactie konden lanceren. In mijn hoofd speelde het idee van een groep boze mensen die binnen een paar dagen met een kwade optocht uiting aan hun woede zouden geven. Niet te veel georganiseer, gewoon doen, en hopen dat er in andere plaatsen soortgelijke protesten op gang zouden komen.

Reacties van kameraden op het idee rond dit thema iets te doen waren redelijk positief. Iemand suggereerde: zullen we kijken of andere groepen ook iets hiermee willen? Mails gingen de deur uit, app-berichten vlogen heen en weer, en vijf dagen later was er een klein samenwerkingsverband dat een actie op touw ging zetten: mensen van COC Tilburg, de AntiRacismeGroep Tilburg en Vrije Bond Tilburg besloten om op 17 juli een protestbijeenkomst te houden met sprekers en muziek , gevolgd door een optocht door de binnenstad van Tilburg. Aan de slag dus. In een echt plezierig klein samenwerkingsverband.

Binnen 36 uur sloeg bij mij echter de schrik en stress toe. Ik krabbel op uit een burn-out, heb afgelopen meimaand veel optredens met Your Local Pirates gedaan, en in juni een paar pittige demonstraties, plus een actie in Tilburg waaraan ik zelf heb mee georganiseerd. Dat was eigenlijk te zwaar, maar leek verantwoord omdat ik erna en periode met veel rust zou proberen te nemen. NEn nu had ik mezelf weer aan de slag gezet en met organisatiestress opgezadeld. En waar mijn uit woede geboren initiatief nog uitging van een actie binnen een paar dagen, ging het nu om een wekenlange aanloop. O jee.

Ook bespeurde ik bij mezelf – te laat, toen de boel al was afgesproken met mijn eigen volle instemming… – een motivatieprobleem. Ik geloof steeds minder in reguliere demonstraties, zeker niet als ze – zoals we nu hadden afgesproken, met mijn instemming want samenwerking is me een boel waard – officieel worden aangemeld. Dit soort acties kunnen nut hebben, als netwerk-gelegenheid, en als aanloop naar meer, als springplank voor drukverhogende acties buiten de lijntjes. Dat wel. Maar precies aan die dingen kon ik, ook met mijn beperkte energie, niet veel doen naast mijn rol als organisator van het protest zelf. Heel frustrerend allemaal. En ik kon niet met goed fatsoen terug, ik had dit zelf allemaal in gang helpen zetten en wilde mede-organisatoren en kameraden om me heen niet demoraliseren met mijn verkeerd getimede twijfel.

Dit soort acties worden wel beter met een hogere opkomst en een redelijke voorbereiding, en daar heb ik aan proberen bij te dragen. Ook kon ik helpen bij het programma, heb ik spandoeken helpen maken en zou ik samen met Joke Kaviaar als Your Local Pirates een muzikale bijdrage doen. Mijn twijfels heb ik bij enkele vertrouwde kameraden die niet rechtstreeks betrokken waren bij de organisatie wel gedeeld, zodat mijn hoofd niet ontplofte. Maar verder was het: doorbijten dus!

Maar ik ben blij dat we dit hebben gedaan! Dat kan ik zeggen, nu het achter de rug is. De actie, gisterren 17 juli 2022 dus, was een succesje. Om twee uur zouden we beginnen. Al voor half twee waren de drie organisatoren bezig op het verzamelpunt met de spandoeken en dergelijke. Dat verzamelpunt was het NS-Plein in Tilburg. Gaandeweg verzamelden zich daar medestanders, en uiteindelijk waren we met een groep van 25 tot misschien 30 mensen. En een mooie groep! Overwegend jong, en naar mijn indruk voor minstens de helft bestaande uit transpersonen of anderszins queer mensen, ook enkele mensen van kleur. De dagen dat protest in Tilburg een zaak was van witte veertigplussers ligt achter ons. Dat is fijn.

Nu werd het tijd voor het programma. Een oudere spreekster, feministe met een lange staat van dienst vertelde over haar boosheid: dat het na meer dan veertig jaar nog steeds nodig is om voor de abortusvrijheid actie te voeren. Een jongere spreekster wees op de onaanvaardbare stand van zaken rond transzorg en stelde dat die dringend op de schop moet: zonder allerlei beperkende voorwaarden, zonder eindeloze wachtlijsten. Ook dat is lichamelijke autonomie: autonome zeggenschap over de zorg die je nodig hebt vanuit wie en wat je als persoon bent, zelfbeschikking dus. Dichter Nick J. Swart deed een tweetal gedichten, waarvan een met deelname van de aanwezigen. Your Local Pirates speelden Pink and Bue, een liedje tegen de opgelegde gender-indeling, en Onze Buiken, waarvan ik de strekking niet uit ga leggen. Daarna peilde een van de organisatoren of de stemming richting lopen ging. Dat ging die, en even later liepen we met onze spandoeken richting de Heuvel. Op die spandoeken: ‘Baas Over Eigen Lichaam’, ‘ My Body My Choice, ‘Baas in Eigen Buik’. Op de Heuvel sloegen we rechtsaf, door de Heuvelstraat, bij de Oude Markt links om vervolgens over te steken en bij de Concertzaal aan de Schouwburgring de actie af te sluiten.

Het was een lekker luidruchtige wandeltocht, we riepen de hele tijd leuzen: ‘Our Body Our Choice – Trans People Have A Voice!’, ‘ We’re Here, We’re Queer – Protect Abortion Everywhere!’ en ‘Geen Kerk, Geen Staat, Geen Patriarchaat!’. Een enkele keer ook ‘Hoe Laat Is het? Solidaritijd!’. Een poging tot ‘A-Anti-Anticapitalista’ kwam niet echt uit de verf. Gaf niet echt. Wat wel gaf: we riepen relatief weinig Nederlandstalige leuzen. Pas bij de afsluiting ontdekten we dat ‘Ons Lichaam, Onze Keus!’ prima te doen is en goed werkt. En taal maakt uit, niet om chauvinistische redenen maar simpelweg omdat het het fijn is dat omstanders makkelijk kunnen oppikken wat we als demonstranten willen. We willen ons verhaal immers niet alleen doen klinken, het is fijner als het overkomt ook. Dan vinden we misschien makkelijker medestanders, en wordt ons verzet sterker. Natuurlijk: ook zonder verstaanbaarheid trekken leuzen aandacht: mensen kijken naar de groep leuzenroepers, en kunnen vervolgens aan de spandoeken zien waar het ze om te doen is. Maar toch.

Wie mijn website vaker leest, weet dat ik me hier al langer druk over maak: hoe zorgen we er als actievoerders voor dat we mensen echt bereiken, zodat we niet alleen tegen mensen aan lopen te schreeuwen maar onder die mensen nieuwe kameraden en medestrijders vinden, en bij anderen tenminste een iets groeiende waardering ondervinden. En in een stad waar de meeste mensen nu eenmaal vooral Nederlands praten, zijn meer Nederlandstalige leuzen, naast de op zichzelf prima Engelstalige leuzen, verstandig.

Dat is echter slechts een bescheiden verbeterpuntje, en ik weet dat mensen hiervoor open staan. Ik vond de actie geslaagd, vooral ook omdat het niet helemaal voelde als een reguliere demonstratie. Het was toch ietsje wilder van sfeer, ook omdat gezagsdragers tijdens de optocht in gene velden of wegen te bekennen waren, en we ene heel andere route liepen dan we vooraf van plan waren geweest. Pas bij de afsluiting kwamen enkele Handhavers vanuit hun voertuig poolshoogte nemen.

Dit was qua opzet een reguliere demonstratie, qua opzet. Maar qua sfeer was het ietsje meer dan zomaar weer een protest. En het stond niet op zichzelf ook. Ik nam de gelegenheid te baat om mensen te wijzen op de volgende demonstratie van Transzorg Nu: op 18 september in Nijmegen. De strijd voor lichamelijke zelfbeschikking gaat door, en de actie van 17 juli was daarvan een bescheiden maar mooi onderdeeltje. Als moe, opgelucht maar toch ook wel blij mens keerde ik huiswaarts. Voldoening – en rust! Voor zolang als het duurt…

Peter Storm