Indonesië: business as usual met griezelige kanten

Geplaatst op door

dinsdag 13 februari 2024

Indonesië beleeft morgen, 14 februari 2024, verkiezingen, voor president en voor talloze andere functies. Het aantal mensen dat mag gaan stemmen bedraagt 200 miljoen mensen. Deze gigantische exercitie in electorale democratie zal waarschijnlijk een ex-generaal met een bloed aan zijn handen in het zadel helpen. Die mag dan een president opvolgen aan wie zelf een flink spoor van corruptie kleeft. Indonesië beleeft business as usual, met best griezelige kanten.

De NOS bericht over de grote kanshebber.(1) Zijn naam is Prabowo, een voormalige generaal uit de tijd van de Soeharto-dictatuur. Suharto greep in 1965 via een staatsgreep de macht. Het leger ontketende daarop een maanden lang durende terreurcampagne tegen communisten, familieleden van communisten, vermeende communisten en ga zo maar door. De linkse beweging werd gebroken, het aantal door militairen en rechtse knokploegen vermoorde mensen liep in de vele honderdduizenden en overtrof waarschijnlijk ruimschoots het miljoen. Van het door deze Soeharto ontketende schrikbewind maakte Prabowo dus deel uit.

Soeharto’s bewind bezette in 1975 op zeer gewelddadige wijze Oost-Timor, een voormalige Portugese kolonie waar een verzetsbeweging voor onafhankelijkheid vocht. Hopsakee, nog 200.000 doden erbij op rekening van het schrikbewind. En uitgerekend met de onderdrukking op Oost-Timor wordt presidentskandidaat Prabowo in verband gebracht. ‘Hij zou met zijn speciale troepen in Oost-Timor mensenrechten hebben geschonden’, aldus de NOS. Mensenrechten vertrappen deed hij ook buiten Oost-Timor, want ‘hij zou tijdens grote studentenprotesten in 1998 opdracht hebben gegeven voor de ontvoering van 22 studenten. 13 van hen zijn nooit teruggevonden.’ Aan het bewind van Soeharto kwam trouwens kort erna, toen studentenacties uitgemond in een volksopstand, een einde. Sindsdien is er een democratie op de rails gezet waarin veelal topfunctionarissen elkaar beconcurreerden, niet langer via staatsgrepen maar via verkiezingscampagnes. Aan het pro-business-beleid van die topfunctionarissen veranderde niet veel.

Een man als Prabowo maak je president. Natuurlijk. Maar wees gerust, de man heeft wat aan zijn imago gedaan en is nu erg populair bij jonge Indonesiërs. Tiktok helpt een handje, er verschijnen ‘filmpjes (…) van een ongemakkelijk grappig dansende opa van 72.’ Veel jonge mensen noem,en hem intussen ‘gemoy’ ofwel schattig.’ En Prabowo heeft mooie beloftes gedaan: ‘gratis melk en lunch voor jonge kinderen. En gratis internet. Dat vind ik veel belangrijker dan die mensenrechten waar ze over zeuren’, zo citeert de NOS een jonge Prabowo-fan. Vertederend allemaal, en helaas nog succesvol ook, de aanpak. Een peiling geeft hem morgen 52 procent, waarmee hij zonder tweede ronde president zou kunnen worden.

Prabowo treedt in de voetsporen van Joko Widodo, ook wel Jokowi genoemd. Die werd in 2014 tot president gekozen en is, na het in Indonesië grondwettelijk toegestane maximum van twee ambtstermijnen, toe aan een opvolger. Het is duidelijk dat wat Widodo betreft Prabowo die opvolger gaat worden. Aljazeera schetst hoe dat werkt.(2)

Om te beginnen: Prabowo is minister van defensie onder Widodo. Kandidaat voor vicepresident onder Prabowo is de zoon(***) van de huidige president. Dat was in strijd met leeftijdsregels voor kandidaten: voor zo’n hoge functie moet een kandidaat minstens 40 jaar zijn, en de vicepresidentskandidaat is 36. Geen nood, een constitutioneel hof regelt een verandering waardoor elders gekozen officials toch kandidaat mochten staan, ook als ze nog geen veertig waren. Het constitutionele hof dat dit bepaalde, werd voorgezeten door niemand minder dan de zwager van de huidige president. Zo blijkt Widodo zijn opvolging door team-Prabowo als familiezaakje op de rails te krijgen. Er waren een tijd lang geruchten dat Jokowi zelf een derde termijn beoogde, in strijd met de grondwet. Zover kwam het dus niet.

The Guardian bericht intussen dat Widodo ervan beschuldigd wordt de campagne van Prabowo nog op andere manieren te helpen ook.(3) En documentaire, Dirty Vote, geregisseerd door een prominet Indonesisch onderzoeksjournalist, Dandhy Laksono, die Widodo ervan beschudigd staatsgeld en staatsfinanciering te gebruiken om Prabowo’s campagne te helpen, ging viraal na het uitbrengen ervan op zondag, en is miljoenen keren bekeken’. Zondag, dat was 11 februari als ik het Guardian-artikel waar ik dit las goed heb begrepen. Op 12 februari demonstreerden ettelijke honderden studenten in Yogjakarta tegen de steun die de huidige president aan Prabowo verleent. Een functionaris van de Prabowo-campagne noemt de documentaire intussen ‘lasterlijk’ en ‘onwetenschappelijk’. Natuurlijk

Widodo komt uit de zakenwereld: voor hij bestuurlijke functies kreeg, was hij directeur van een meubelbedrijf. Voor dat hij president werd, was hij burgemeester van Soerakarta oftewel Solo. Daar bleek hij een vriend van de plaatselijke handelsklasse. Marktkooplui waren gewend bij een monument in de stad hun spullen te verkopen. Burgemeester Widodo wilde de markthandel verplaatsen, maar in plaats van het leger of de politie te sturen om het plein te ontruimen, ging hij met de handelaren praten, bood ze een andere plek plus een paar honderd dollar als compensatie voor kosten. Daarmee maakte hij zich populair. Onder handelaars in ieder geval, maar het is breder dan dat. En het duurde voort, ook tijdens zijn presidentschap. Opinie-onderzoek wijst op een goedkeuringspercentage van 80 procent aan het einde daarvan. En er was economische groei – ruim vijf procent het afgelopen jaar(4).

Er was ook corruptie, en niet weinig ook: er lopen onderzoeken naar een reeks voormalige ministers. Tijdens het presidentschap van Widodo daalde Indonesië in de corruptie-ranglijst van Transparancy International: van 107 in 20914 naar 115 inmiddels. Het totaal aantal landen op de lijst in 180. Het aantal landen dat corrupter is dan Indonesië, is kleiner dan het aantal landen dat minder corrupt is.(5) Voor het het waard is hoor, zo’n lijst, maar enige indruk geeft zoiets wel.

Prabowo kondigt aan het beleid van Widodo te gaan voortzetten als hij gekozen wordt.(6) Verwacht dus meer corruptie en meer geregel van hoge functies langs lijnen van familie en dergelijke. Verwacht reactionaire en repressieve regelgeving, op het gebied van familierecht en seksualiteit en tegen de vrijheid van expressie, in de geest van een pakket wetten dat in 2022 werd doorgevoerd.(7) Daarin: een verbod op het ‘beledigen van de president. Een verbod op ‘het zonder toestemming organiseren van demonstraties’. Een verbod ‘op ongehuwd samenwonen en seks voor het huwelijk’. Voeg aan dit type beleid een ex-generaal toe die huisgehouden heeft tegen Oost-Timorezen en tegen demonstrerende studenten, dan krijgen we een idee van waar het heen dreigt te gaan.

Verwacht ook meer neoliberaal beleid, in de geest van bijvoorbeeld een arbeidswet uit 2020, de zogeheten Omnibus Law ofwel de Job Creation Law. Een Wet om Banen te Scheppen, jawel. Hoe? Door arbeid nog goedkoper te maken voor de ondernemers natuurlijk. De wet omvatte dus onder meer de afschaffing van het minimumloon. Doorvoering van de wet leidde tot felle protesten, beantwoord met felle repressie.(8) Laten we hopen dat een presidentschap van Prabowo minstens zulke felle weerstand oproept – en dat repressie daartegen het verzet dan niet meer weet te stuiten.

Noten:

(***) En dus niet de schoonzoon, zoals hier aanvankelijk stond (noot en wijziging aangebracht 14 februari 2024, 1.31 uur)

(1) Mustafa Marghadi, ‘Omstreden presidentskandidaat “Opa” Prabowo geliefd bij de jeugd’, NOS, 13 februari 2024, https://nos.nl/artikel/2508672-omstreden-presidentskandidaat-opa-prabowo-geliefd-bij-jeugd-indonesie

(2) ‘ “Disappointed”: Indonesians reflect on legacy of departing Joko Widodo’, Aljazeera, 13 februari 2024, https://www.aljazeera.com/news/2024/2/13/disappointed-indonesians-reflect-on-legacy-of-departing-joko-widodo

(3) Rebecca Ratcliffe, ‘Indonesia election: president criticized over alleged interference on behalf of Prabowo’, The Guardian, 13 februari 2024, https://www.theguardian.com/world/2024/feb/13/indonesia-election-2024-president-joko-widodo-prabowo-subianto-interference-allegation

(4) ‘ “Disappointed”: Indonesians reflect on legacy of departing Joko Widodo’, Aljazeera, 13 februari 2024, https://www.aljazeera.com/news/2024/2/13/disappointed-indonesians-reflect-on-legacy-of-departing-joko-widodo

(5) ‘ “Disappointed”: Indonesians reflect on legacy of departing Joko Widodo’, Aljazeera, 13 februari 2024, https://www.aljazeera.com/news/2024/2/13/disappointed-indonesians-reflect-on-legacy-of-departing-joko-widodo

(6) Rebecca Ratcliffe, ‘Indonesia election: president criticized over alleged interference on behalf of Prabowo’, The Guardian, 13 februari 2024, https://www.theguardian.com/world/2024/feb/13/indonesia-election-2024-president-joko-widodo-prabowo-subianto-interference-allegation

(7) ‘Indonesiers voelen zich mondddood gemaakt door nieuw wetboek: dit is waarom’, Nu.nl, 7 december 2022, https://www.nu.nl/buitenland/6240668/indonesiers-voelen-zich-monddood-gemaakt-door-nieuw-wetboek-dit-is-waarom.html

(8) ‘Mass strike against neolib reform rocks Indonesia’, CounterVortex, 9 oktober 2024, https://countervortex.org/blog/mass-strike-against-neolib-reform-rocks-indonesia/

Peter Storm