Over vuurwerk en andere ellende

Geplaatst op door

dinsdag 2 januari 2024

Allemaal – minus fascistische trollen, en minus gezagsdragers die hier beroepshalve rondneuzen – de beste wensen voor 2024.

Laten we het even over vuurwerk hebben, okay? Kort: vuurwerk is voor heel veel mensen en andere dieren helemaal niet leuk, en vaak erger dan dat. Is daarmee een vuurwerkverbod een goed idee? Ik denk van niet.

Wat is er mis met vuurwerk? Voor dieren is vuurwerk een verschrikking, katten en honden weten niet waar het zoeken moeten, vogels zijn dagenlang totaal ontregeld, verstoord en op de vlucht voor de knallen. Voor veel mensen zijn de knallen letterlijk pijnlijk aan de oren, en/of is de steeds herhaalde schrik een zware mentale belasting. Ik heb zelf ook urenlang in nervositeit en soms angst doorgebracht wegens indringend en soms zenuwslopend geknal. Het kan nog best erger. Omstanders riskeren verwonding, niet omdat ze er nieuwsgierig bij staan maar gewoon omdat ze de straat willen oversteken en langs een groepje vuurwerkafstekers moeten. Voor vluchtelingen activeert het oorlogstrauma’s.(1) Bij al die last die mensen en andere dieren van vuurwerk hebben, komt ook nog een flinke portie vervuiling. Na nieuwjaarsnacht hangen de kruitdampen nog in de straten als het weinig waait, en het inademen daarvan is helemaal niet gezond.

Daar tegenover staan dan wat uren fun voor mensen die het nu eenmaal leuk vinden om knallen en vurig gekleurde vonkenregens te verspreiden. Het is niet dat ik die mensen deze fun misgun. Ik snap wel iets van het verlangen om eens per jaar-vol-frustrerende-onvrijheid flink uit de band te springen. Maar weegt die fun op tegen al het leed dat ze ermee veroorzaken?

Twee argumenten tegen vuurwerk heb ik nog niet genoemd. Dat heeft een reden: ze zijn niet zo sterk. Het eerste argument: het is geldverspilling. Die verspilling zou dan blijken uit het inderdaad wel enorme bedrag dat mensen er in totaal aan uitgeven: 105 miljoen euro.(2) Ik vind dat echter niet zo’n sterk argument op zichzelf. Tot de mensen die er uit afleiden dat mensen kennelijk geld te veel hebben of van gekkigheid niet weten wat ze er mee moeten doen, wil ik nadrukkelijk niet horen. Ik vind zoiets neerbuigend.

Mensen geven nu eenmaal verrassend veel geld uit aan dingen die ze leuk vinden. Veel mensen sparen het hele jaar voor een gigantische carnavals- of Halloween-uitdossing, en dat zijn voor een heel groot deel helemaal geen rijke mensen. Anderen sparen voor een lange wandeltocht, weer anderen geven geld uit aan postzegels, aan concert- of filmbezoek, of schaffen een dure verrekijker aan en gaan drie keer per jaar naar een Waddeneiland om vogels te kijken. Allemaal vast “verspilling’ in de ogen van mensen die een andere voorkeur hebben. Of ik aan mijn liefhebberijen zoveel me minder uitgeef als de gemiddelde vuurwerkliefhebber aan die van hun, weet ik niet. En net zo goed als ik vind dat jij je niet met het geld dat ik aan vogelkijkerij uitgeef hebt te bemoeien, zo vind ik ook dat ik me niet met het geld dat een ander aan vuurwerk wil uitgeven heb te bemoeien. Mensen geven hun geld maar lekker uit aan wat ze leuk vinden. Het probleem is niet de verspilling op zichzelf. Het probleem is de last die mensen en andere dieren van al dat vuurwerk hebben.

Het tweede argument dat ik nog niet noemde is de zware klus die hulpdiensten en politie – twee verschillende categorieën trouwens! – van al dat vuurwerk ondervinden. Brandweer die met vuurwerk wordt bestookt, politie die doelwit wordt als ze probeert iets van orde in de Oudejaarsnacht te handhaven op onrustige straten vol vuurwerk afstekende mensen, dat soort dingen. Ik vind veel van de verontwaardiging nogal over the top. Ja, ambulancemedewerkers belagen bij hun noodzakelijke werk is asociaal. Ja, de brandweer belagen als ze een levens bedreigende vuurzee probeert te bedwingen, is asociaal. De politie te lijf gaan en bestoken is dat op zichzelf niet. De confrontaties die groepen mensen met agenten aan gingen wekken bij mij bepaald geen boosheid op. Eerder een vleugje ‘Yes!’-gevoel.

Politie – bewapend, voorzien van geweldsinstructie en zelfs schietbevoegdheid – zijn gene hulpdienst maar ordetroepen. Ze zijn daarmee de natuurlijke vijand van feestende, en daarmee per definitie enigszins wanordelijke, mensen. Dat sommige mensen het bestoken van ordetroepen – helaas slechts eenmaal in het jaar… – tot hoofdact van de feestelijkheden maken, vind ik op zichzelf uitstekend. ACAB geldt het hele jaar, en ik ga daarin voor de Oudejaarsnacht geen uitzondering maken. Ik lees bijvoorbeeld dat de ME in Amsterdam West in actie kwam. ‘Meerdere mensen zijn aangehouden. Er werd onder meer met stenen en vuurwerk naar de politie gegooid. (…) De ME moest volgens een woordvoerder optreden om de rust in de straten te doen terugkeren. Een groep zocht volgens hem de confrontatie op met de politie. Ook werd een barricade opgericht.’(3) Dit ziet er uit als het rechtstreeks uitdagen van het politiegezag, en mij hoor je daar bepaald niet over klagen.

Natuurlijk zijn er tegenstrijdige grensgevallen. Waar de brandweer probeert een winkelbrand te doven en daarbij wordt gehinderd, en waarin de politie de brandweer vervolgens beschermt. Daar beschermt de politie de echte hulpverleners, en botst met mensen die dan niet alleen de politie maar indirect ook de hulpverleners het werk bemoeilijken.(4)

Maar het werkt ook andersom. Soms komt brandweer een klein brandje blussen dat helemaal geen serieus gevaar oplevert. Dat voelt niet als hulpverlening. Dat voelt dan als feestje bederven, en feestende, vast ook al flink aangeschoten mensen reageren daar dan boos op. Vervolgens duikt de ME op om de brandweer uit hun benarde politie te verlossen. Is hier hulpverlening verstoord? Of is hier voornamelijk opgetreden voor Orde en Gezag door zowel brandweer als politie, gevolgd door een botsing met bewoners die zich hun straatfeestje niet zomaar laten afpakken?

Ik lees op Nu.nl bijvoorbeeld: ‘Rond 19.00 kwam een melding binnen van een stapel brandend afval. Toen de brandweer dat brandje wilde blussen, werden medewerkers bekogeld met vuurwerk. Agenten moesten ervoor zorgen dat de brandweermensen beschermd werden, schrijft de omroep.’ Vind je het gek dat mensen opkomen voor wat zij waarschijnlijk als hun vreugdevuur zagen? De plaats was trouwens Bergen op Zoom, de omroep betreft Omroep Brabant.(5)

Ik zie in deze hele toestand rond vuurwerk dus niet een enkelvoudig probleem: hoe komen we van dat nare vuurwerk af? Ik zie tegelijkertijd twee problemen. 1. Vuurwerk: een gevaar voor mensen en andere dieren, een bron van ernstig leed en van vervuiling. 2. Politie, en daarachter Orde en Gezag, vijanden van vrolijkheid en vrijheid waar ze hun neus maar laten zien (of afschermen met hun helmen).

Ik zou vuurwerk graag zien verdwijnen en bepleit dan ook de afschaffing ervan, niet door de staat maar door mensen zelf. Ik zou politie, Orde en Gezag minstens zo graag zien verdwijnen en bepleit dan de afschaffing en omverwerping er van. Maar waar vuurwerk ons het leven maar een paar weken in het jaar echt zuur maakt, terwijl politie, Orde en Gezag het hele jaar door hun geweld uitoefenen, vind ik de strijd tegen politie, Orde en Gezag net ietsje meer prioriteit verdienen dan de strijd tegen vuurwerk. Je kunt dus vast wel raden hoe ik tegen de pleidooien voor een vuurwerkverbod aan kijk.(6)

Noten:

(1) ‘Vuurwerk haalt bij vluchtelingen nare herinneringen boven: “Hart in mijn keel”’, RTL Nieuws, 28 december 2023, https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5426619/vuurwerk-zorgt-voor-herbelevingen-bij-vluchtelingen

(2) ‘Voor 105 miljoen aan vuurwerk gekocht, iets minder dan vorig jaar’, NOS, 30 december 2023, https://nos.nl/artikel/2503295-voor-105-miljoen-euro-aan-vuurwerk-gekocht-iets-minder-dan-vorig-jaar

(3) Liveblog – lees hier terug hoe Nederland het nieuwe jaar inluidde’, Nu.nl, 21 december 2023/1 januari 2024, https://www.nu.nl/jaarwisseling/6296223/lees-hier-terug-hoe-nederland-het-nieuwe-jaar-inluidde.html, zondag 23.51

(4) Zoiets gebeurde in delft. Zie Liveblog – lees hier terug hoe Nederland het nieuwe jaar inluidde’, Nu.nl, 21 december 2023/1 januari 2024, https://www.nu.nl/jaarwisseling/6296223/lees-hier-terug-hoe-nederland-het-nieuwe-jaar-inluidde.html, zondag 23.31 en 23.45

(5) Liveblog – lees hier terug hoe Nederland het nieuwe jaar inluidde’, Nu.nl, 21 december 2023/1 januari 2024, https://www.nu.nl/jaarwisseling/6296223/lees-hier-terug-hoe-nederland-het-nieuwe-jaar-inluidde.html, zondag 22.52

(6) Ik heb het al verklapt op Twitter. Zie Egel, 2 januari 2024, https://twitter.com/Ravotrinfo1/status/1742187136600699095 Misschien wijd ik er een vervolgstuk aan. Misschien ook niet.


Peter Storm