Popcorn en verkiezingen: een drieluik. Deel 3

maandag 4 september 2023

3. Kleine clubs en grote griezels

Niet alle linkse en rechtse partijen heb ik behandeld in deze parade van popcorniteiten. Er is wat klein grut dat ik heb laten liggen. Zoals 50+, en het clubje van Van Haga, tegenwoordig het Belang Van Nederland (BNVN) geheten. Ook die zit in het anti-woke kamp. Over de Christen-Unie – soms ten onrechte gepresenteerd als een soort christelijk Groen Links, maar nog altijd beter te typeren gematigde gezicht van christelijk hard rechts – heb ik het ook niet gehad in eerdere delen. Ik ga dat verder allemaal laten liggen nu.

Enige aandacht voor een enkele partij ter linkerzijde is nog wel de moeite waard. Het gaat dan om de Partij voor de Dieren. Die had ik, zo ontdekte ik nadat de eerste delen al geplaatst, overgeslagen. Wellicht omdat het een partij is zonder spektakel, waar geen popcorn-stimulansen van uit gaan. Het optreden van de PvdD is serieus, inhoudelijk en doorgaans principieel. Tegelijk is de club ook wel erg keurig. Het doet me een beetje denken aan de stijl van good old PSP-er Fred van der Spek : zeer radicaal, zeer principieel, retorisch sterk en vasthoudend… maar erg dynamisch was het allemaal niet. Ik snap goed dat linkse en radicale mensen, als ze menen te moeten gaan stemmen, hun stem uitbrengen op die PvdD.

Tegelijk zie ik de positie van de PvdD eerder als een reflectie van gestaag groeiend kritisch milieubewustzijn en erkenning van gelijkwaardigheid van dieren, dan als een gangmaker in de groei van dat bewustzijn. De aanpak is parlementair en – als ze groot genoeg is – ook bestuurlijk. Het dubbele karakter dat we in BIJ1 wel zien – parlementaire partij maar tegelijk ook een soort actiegroep – zien we bij de PvdD veel minder. Dat maakt haar in de sociale strijd een stuk minder relevant – tenzij ze echt gaat meebesturen, want dan moeten we erg goed gaan opletten. Macht corrumpeert, en het kan zomaar zijn dat de PvdD in ruil voor diervriendelijke maatregelen akkoord gaat met zaken die minder tot te kern van PvdD-politiek horen, maar voor linkse en radicale mensen daarom niet minder essentieel zijn. Politieke partijen kun je nu eenmaal nooit vertrouwen. Maar van de bestaande partijen is het wel een van de minst erge.

Tsja, en dan de griezelformatie bij uitstek, de VVD. De club van premier Rutte, die demissionair is maar nog steeds niet vertrokken. De club die het door Rutte geleide kabinet opblies omdat de vier partijen het weliswaar eens waren over hardvochtigheid tegen vluchtelingen, maar niet over de exacte vormgeving ervan.(1)

Het heeft er veel van weg dat Rutte en zijn partij ook geen overeenstemming wilden. Het kabinet opblazen rond het thema migratie en vluchtelingen opende immers de mogelijkheid om de verkiezingen vervolgens met precies dat thema aan de haal te gaan. Precies dat gebeurt dus. De VVD heeft inmiddels een nieuwe lijsttrekker en een concept-verkiezingsprogramma. Gisteren werd dat bekend. ‘Als eerste concrete punt noemt de partij van lijsttrekker Dilan Yesilgöz het grip krijgen op migratie’.(2) Dat wordt dus de verkiezingsboodschap: grip krijgen op migratie. Daarmee wordt migratie op zichzelf als een probleem neergezet, en impliciet geldt dat ook voor de mensen die migreren. ‘Grip op migratie’ betekent dan ook: mensen die naar Nederland (zouden willen) komen als probleem behandelen, als mensen waar je er maar beter niet te veel van kunt hebben. Deze migranten zijn deels expats en internationale studenten. Maar in de beeldvorming betreft het vooral arbeidsmigranten en vluchtelingen.

De VVD-beeldvorming behandelt deze mensen als bedreiging, als mensen op wiens ‘migratie’ Nederland dus ‘grip’ moet zien te krijgen. Het doel om ‘grip op migratie’ te krijgen hanteert daarmee een racistisch frame. De VVD gaat de verkiezingen in met racistische stemmingmakerij, op jacht naar precies die mensen voor wie racisme een belangrijk issue is, precies die mensen die hun afkeer en haat jegens met vluchtelingen en migranten uit Afrika, het Midden-Oosten, Azië en Oost-Europa terug willen zien in retoriek en beleid. In deze jacht op racistische support concurreert de VVD met PVV, JA21 en FVD, maar ook met BBB en het Omtzigt-CDA (en wellicht met het echte CDA-restant, maar dat is nauwelijks nog relevant). Waar racistische partijen tegen elkaar op gaan bieden en elkaar vliegen afvangen over uitvoering en onderdelen, daar wordt racisme gelegitimeerd en gefaciliteerd.

De verkiezingsstrijd dreigt zo een naargeestige racistische vloedgolf over de maatschappij uit te helpen storten. Te vrezen valt dat de SP daar min of meer aan mee gaat doen, met name rond arbeidsmigratie. ‘We zetten een tijdelijke stop op arbeidsmigratie’, zo zegt de SP in een toelichting bij haar concept-verkiezingsprogramma.(3) Te vrezen valt ook dat PvdA/GL weinig verder zullen komen dan ‘het valt wel mee met de aantallen’ en verder vooral zal pleiten voor iets minder inhumane manieren om ‘grip op migratie’ te krijgen. Daarmee zal ze echter het idee dat migratie en migranten een problematisch verschijnsel zijn waar je ‘grip’ op moet zien e krijgen, impliciet – en maar al te vaak expliciet – bevestigen. Daarmee zal ze dus een racistisch frame bevestigen. Waar rechts racisme pusht en links niet dat racisme maar hooguit sommige aspecten ervan bestrijdt, staan antiracisten feitelijk niet alleen tegenover racistisch rechts, maar tegenover het hele politieke gevestigde spectrum van rechts tot wat doorgaat voor links.

Over de VVD valt meer te vertellen. Ook vanuit deze partij – bijvoorbeeld door minister van justitie Yezilgöz, de huidige lijsttrekker – werd eerder al de anti-woke kaart gespeeld, een kaart die thuishoort bij fascistisch rechts waar de VVD in toenemende mate een variant van vormt. Intussen maken VVD-politici zich uitdagend hard voor de KLM en de luchtvaart, voor de politie – en tegen klimaatactivisten die wat de VVD betreft een keiharde aanpak verdienen zodra ze ook maar iets buiten de lijntjes lopen (of zitten). Ingrid Michon en Daniel Koerhuis (4) springen er wat dit betreft uit, bij linkse en radicale mensen wekt het vaak de lachlust. Laten we niet onderschatten hoe populair dit soort houdingen in de VVD-achterban echter zijn.

Openlijk autoritair, racistisch, ‘anti-woke’: de VVD is een extreem-rechtse partij. De kans dat deze partij ook een volgend kabinet zal domineren is bepaald niet klein. De kans dat ze dat doet samen met andere fascistenclubs als BBB en wellicht toch weer PVV is verontrustend groot. Het is geen reden om de popcorn te laten staan terwijl we het ruzie-spektakel dat ‘verkiezingsstrijd’ heet, volgen. Het is wel een reden om intussen heel goed na te denken wat we tegen de veelkoppige rechtse opmars nu eens gaan doen.

Dit was het slotdeel…

Noten:

(1) ‘Uitgelekte migratiebrief: coalitiepartij waren bereid tot grote concessies’, NOS, 31 augustus 2023, https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2488714-uitgelekte-migratiebrief-coalitiepartijen-waren-bereid-tot-grote-concessies

(2) VVD maakt ‘grip op migratie’ tot speerpunt verkiezingsprogramma’, NOS, 1 september 2023, https://nos.nl/collectie/13944/artikel/2488778-vvd-maakt-grip-op-migratie-tot-speerpunt-verkiezingsprogramma

(3) ‘Nu de mensen’, SP, 1 september 2023, https://www.sp.nl/nieuws/2023/09/nu-mensen Zie ook: ‘SP bij presentatie verkiezingsprogramma: “verkiezingen worden ideeënstrijd”’, 1 september 2023, https://nos.nl/collectie/13944/artikel/2488800-sp-bij-presentatie-programma-verkiezingen-worden-ideeenstrijd

(4) Die komt niet terug na de verkiezingen, zo werd op 3 september 2023 bekend. Vreugde en hilariteit alom. Maar aan het algemene beeld verandert dit weinig tot niets.

Peter Storm