De echte zorg van gezag en politie: ongehoorzaamheid

dinsdag 4 april 2023

Het is weer zover: de Nationale Knuppel- en Jankbrigade, ook wel bekend als de Nederlandse politie, geeft zich over aan haar jaarlijkse jammerklacht: er is nog steeds heel veel geweld tegen de politie. De Nationale Echo van het Gezag, ook wel bekend als de NOS, geeft het politioneel gehuilebalk de volle aandacht en kopt: ‘Geweld tegen politieagenten blijft hoog: “werkt door in privéleven”’.(1) De titel van het bericht van de politie zelf: ‘Bijna 13.000 keer geweld tegen politie in 2022’. In de lead van dat stuk lezen we: ‘Het aantal incidenten is de laatste jaren nagenoeg gelijk, maar het zijn er veel te veel. Geweld tegen agenten en hulpverleners blijft onacceptabel’. Politie en NOS geven hier in gesloten formatie een propagandaspektakel ten beste. Een spektakel dat ontrafeling, duiding en vervolgens natuurlijk verontwaardigde verwerping verdient. Maar er zit in het spektakel ook goed nieuws verpakt, want wat het gezag hier zorgen baart, is bepaald geen slechte ontwikkeling.

Ontrafeling verdienen vooral de cijfers waar de politie mee schermt. Het politiebericht verwijst keurig door naar een overzicht van ‘geweld tegen politie’ in de jaren 2017 tot en met 2022.(3) Indrukwekkend! 9.598 geweldsincidenten in 2017, 12.940 in 2021, en 12.895 in 2022. Maar voordat we nu denken dat agenten duizenden keren per jaar worden geslagen, geschopt, met stenen of heftiger projectielen bekogeld, stevig gewond raken of zelfs om het leven worden gebracht: eerst wat beter kijken. Van de 12.895 geweldplegingen bestonden er 6053 uit beledigingen! Woorden dus, in een paar honderd gevallen gepaard gaand met bespuging. Verder zien we 1.084 keer bedreiging met woorden, 22 keer smaad, 8 keer laster, 73 keer niet voldoen bevel of vordering, en maar liefst 2.835 keer de cryptische categorie ‘wederspannigheid’. In 367 gevallen had die wel ‘letsel tot gevolg’, maar over de slachtoffers en de aard van het letsel lezen we hier weinig.

Van de bijna 13.000 gewelddaden tegen die o zo kwetsbare dienders blijkt rond de tienduizend te bestaan uit boze woorden of nadrukkelijke onwil om te doen wat die dienders roepen of om zoich te laten verjagen of ontvoeren door agenten. Weigeren je van de A12 te verwijderen als de politie daartoe ‘vordert’ valt zo al onder ‘geweld’, de politie uitfoeteren en voor schobbejakken uitmaken in principe ook. Wat al deze cijfers laten zien is niet dat het geweld tegen de politie groot is. Wat deze cijfers vooral laten zien is hoe vaal de politie mensen boos en jazeker, weerspannig, weet te maken met haar agressieve gedrag. De politie tergt mensen en betoont zich verontwaardigd dat mensen uiting aan hun getergdheid geven. Daar komen veel van de cijfers op neer.

Kijken we naar fysiek geweld in de cijfers. Welgeteld 5 pogingen tot moord en 170 pogingen tot doodslag, waarbij we er maar beter niet van kunnen uitgaan dat de politie bepaalde handelingen terecht zo aanduidt. Dat geldt ook voor ‘poging tot zware mishandeling’, die 206 keer voorkwam in 2022, volgens de cijfertjes, wel een toename vergeleken bij de 166 keer in 2017 maar weer een lichte daling vergeleken bij de 266 uit 2021. Zware mishandeling: 34 keer., een halvering vergeleken bij het jaar ervoor toen er 74 keer van zulke mishandeling sprake zou zijn geweest. In 2017 stond het cijfer op 41. Zware mishandeling daalt dus. En lichtere oftewel ‘eenvoudige’ mishandeling? Nou, 563 keer in 2017, 398 in 2021, en 474 in 2022. Hoe je het ook wendt of keert, het feitelijke, fysieke geweld tegen agenten gaat over honderdtallen. Door die honderdtallen op te tellen bij al die keren dat mensen de politie uitmaken voor het tuig dat de politie overduidelijk is, en dat allemaal onder te brengen bij ‘geweld tegen de politie’, bedrijven politie en NOS stemmingmakerij. Politiemensen worden aldus neergezet als slachtoffer, niet als de agressieve daders die het structureel zijn.

Dat is natuurlijk wat hier ook ontbreekt: het daderschap van die politie! Het betreft hier bewapende lieden, voorzien van de bevoegdheid om die wapens ook te gebruiken tegen ongewapende mensen. Het ‘niet opvolgen van een vordering’ heet geweld in de politiestatistiek. De vordering zelf kan als volgt luiden: ‘Hier spreek de politie! Deze demonstratie is door de burgemeester ontbonden. U dient zich te verwijderen, anders kan geweld worden gebruikt.’ Of: ‘U mag wel demonstreren, maar niet op op deze plek. Ik vorder u om u te verwijderen, anders wordt u aangehouden’. Beide uitspraken zijn minimaal bedreiging met geweld. De uitkomst van de eerste vordering was op 11 maart het waterkanon dat op de A12 in Den Haag klimaatactivisten richting onderkoeling spoot. De uitkomst van de tweede vordering is bij herhaling ontvoering en opsluiting van klimaatactivisten die in alle kalmte een kolentrein proberen te blokkeren. Beiden – dat waterkanon, maar ook die ontvoering en opsluiting door gewapende lieden – zijn vormen van ernstige mishandeling. Dat is geweld, voorafgegaan door dreiging met geweld. Daar zien we de politie in haar essentie: een gewelddadige instantie, bemenst met beroepsmatige geweldplegers, in opdracht van gezagsdragers die naar geweld grijpen als ze niet klakkeloos worden gehoorzaamd.

En daar zit ook de achtergrond van het verdraaide en vertekende beeld dat politie en NOS geven van dat ‘geweld’ tegen de politie. Ja, de politie maakt zich zorgen, en de gezagsomroep NOS echoot en verspreidt die bezorgdheid verder. Maar de zorg betreft niet het ‘geweld’ in enige serieuze betekenis van dat woord. Als de politie louter cijfers over fysiek geweld had gepresenteerd, zonder alle onvriendelijke woorden die ze naar het hoofd krijgt er bij op te tellen, dan was het dramatische en demagogische effect amper merkbaar. Dan was er amper schokkend nieuws uit te halen. Maar door de doodenkele pogingen tot moord op te tellen bij de duizenden uitingen van boosheid en frustratie jegens de politie, hoopt die politie en de als politioneel pr-bureau dienst doende NOS steun en sympathie vanuit zowel bevolking als politieke beleidsmakers te krijgen. Dat laatste kan dan weer gebruikt worden om politici ertoe te te brengen akkoord te gaan met het zoveelste nieuwe gevaarlijke wapen. Gisteren de taser, morgen wellicht rubber kogels of iets dergelijks.

Maar de hele exercitie in misleiding en demagogie verraadt ook echte bezorgdheid en angst bij politie en gezag! Nee, de politie is niet zozeer bang voor of bezorgd over dat beetje geweld dat ze wel eens te verduren krijgt in de uitoefening van haar inherent gewelddadige rol. De angst en zorg zit ergens anders. Politie en gezag merken weerspannigheid, pardon ‘wederspannigheid’, ze registreren dat mensen politiebevelen en vorderingen niet opvolgen en agenten in functie uitfoeteren bij dag, bij nacht en er tussen in. En het bevalt ze maar niks. Politie en gezag bespeuren hier de grootste uitdaging, de griezeligste nachtmerrie, die een bevoegd gezag kan treffen: ongehoorzaamheid. Dat, en niet dat nogal jammerlijke beetje geweld dat de politie tot nu toe te incasseren krijgt, vindt de politie een slechte zaak. Ik niet. Ik vind ongehoorzaamheid een goede zaak. We hebben er meer van nodig, veel meer.

Ongehoorzaamheid is een deugd. Elke serieuze vorm van sociale verbetering is mede doorgezet door ongehoorzame mensen, weerspannige mensen, door mensen die agenten belachelijk maakten, uitscholden en ja, ook terug vochten tegen de politie en tegen het gezag achter die politie. Als er nog iets te doen is om bijvoorbeeld de aanzwellende klimaatcatastrofe te keren, dan zal dat vooral ook te danken zijn aan heel veel openlijk en welbewust ongehoorzame mensen. En het gezag mag zich gelukkig prijzen dat die ongehoorzaamheid tot nu toe vooral de vrij keurige variant genaamd ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’ betreft. Tot nu toe, wel te verstaan, want het kan daar maar beter niet toe beperkt blijven.

Ongehoorzaamheid, en niet die kunstmatig opgeklopte en verbrede categorie ‘geweld tegen politie” is wat de politie en haar supporters zorgen baart. Hun bezorgdheid, over onze kracht! Meer ongehoorzaamheid dus graag, en meer gerichte uitingen ervan tegen een gezag dat ons de dood-wegens-klimaatcatastrofe in helpt jagen, om maar eens iets te noemen van de verschrikkingen die staatsgezag, haar politionele uitvoerders en haar commerciële sponsors voor ons in petto hebben.

Noten:

(1) ‘Geweld tegen politiemensen blijft hoog: “Werkt door in privéleven”’, NOS, 4 april 2023, https://nos.nl/artikel/2470087-geweld-tegen-politiemensen-blijft-hoog-werkt-door-in-priveleven

(2) ‘Bijna 13.000 keer geweld tegen politie in 2022’, politie.nl, 4 april 2023, https://www.politie.nl/nieuws/2023/april/4/00-jaarcijfers-gtpa-2022.html

(3) ‘geweld tegen politieambtenaren’, politie.nl, https://www.politie.nl/nieuws/2023/april/4/00-jaarcijfers-gtpa-2022.html

Peter Storm