Gaat lekker zo. En het doet er toe.
donderdag 25 juli 2024
Geschreven voor Konfrontatie. Daar is het al te lezen ook.
Gaat lekker zo. Führer-in-wording Donald Trump promoveert tot Messias, uit de bijna-dood herrezen nadat een kogel een gaatje boorde in zijn oor. President Biden is hard op weg naar heiligverklaring nu hij geen kandidaat meer is voor een volgende ambtstermijn. Kamala Harris wordt intussen gekroond tot Bidens Enige Echte en Rechtmatige Opvolger, als het aan prominente Democraten ligt, voor zover die zich hebben uitgesproken. Nee, mijn favoriete kijksport, de Amerikaanse verkiezingen, stelt deze weken allerminst teleur.
Het vervelende is intussen wel dat die verkiezingen niet alleen een kijksport zijn, maar tegelijk een bittere machtsstrijd met grote consequenties. Ja, er staat nogal wat op het spel. Nee, dat betekent niet dat we allemaal achter een van de twee kandidaten in de houding moeten springen. Ook niet als die kandidaat Harris heet en een goede kans maakt om Trump de weg naar het Führerschap te versperren.
Bidexit
Eerst maar even de langgerekte afgang van Biden. Het was dat debat met Trump waarin duidelijk werd dat Biden het gewoon kwijt was: vreemde versprekingen, afgebroken zinnen, zoeken naar woorden, staren in de leegte. Snel erna kwam er een stroom oproepen en hints van Democratische politici, adviseurs, geldschieters op gang. Strekking: beste mijnheer Biden, bedankt voor bewezen diensten, maar je kunt het niet meer aan. Trekt je alsjeblieft terug, anders verliezen we van Trump. Het gefluister werd geroezemoes en uiteindelijk een luidruchtige stroom. Biden en zijn slinkende groep bondgenoten wilden er niet aan, sloegen om zich heen met een welhaast Trumpiaanse retoriek, met Democratische ‘elites’ die volgens Biden zo ongeveer verraad pleegden terwijl hij het toch zo goed deed. Critici kreeg vanuit het Biden-kamp op autoritaire toon de wind van voren.(1)
Intussen bleek ook dat de Democratische partijtop al veel langer haar best deed om de aftakeling van Biden aan het oog te onttrekken,(2) iets waar media overigens in meegingen totdat het echt niet meer ging. Wie er ook de brui aan gaven: grote Democratische geldschieters. Veel kiezers twijfelen al langer of Biden nog wel in staat was om het presidentschap uit te oefenen. Maar nu grote financiers er de brui aan begonnen te geven, werd Bidens positie onmogelijk. Het is een illustratie van de macht van het geld in de Amerikaanse politiek, een bestel dat Al-Jazeera-commentator Belén Fernández omschrijft als ‘regering van de donoren, door de donoren, voor de donoren’, die geldschieters dus.(3)
Met beleidskwesties had de terugtocht niets te maken. Dat Biden vanwege zijn medeplichtigheid aan de Israëlische genocide in Gaza – rond 40.000 Palestijnen rechtstreeks vermoord, voor een aanzienlijk deel met Amerikaanse wapens – het veld zou horen te ruimen, kwam bij geen hoge Democraat op. Genocide is gewoon geen issue in die kringen. Het ging er hun om de kansen voor het Democratische establishment om iemand uit hun kring in het zadel te houden, niet te verspelen. Biden kon het duidelijk niet zijn. Met Harris hopen Democraten nu weer een kans op machtsbehoud te hebben. Dat is waar de hele move om Biden weg te werken om gaat: machtsbehoud. Zodat business-as-usual in het zadel blijft
Trump als troefkaart
In die strijd om machtsbehoud hebben Harris en haar Democraten een grote troefkaart: Trump en zijn fasco-Republikeinen. Het recept van de Democraten, ook al onder Biden en nu onder Harris, komt neer op: kies ons, anders is de democratie in groot gevaar, met Trump die grootschalig tegenstanders dreigt te vervolgen, de rechtspraak naar zijn hand dreig te zetten, de federale overheid dreigt te vullen met Trump-loyalisten en nog veel meer griezelige zaken. Hoe beter Democraten er in slagen om Trump af te schilderen als fascist, als groot gevaar voor de democratie, hoe beter ze er in zullen slagen om aarzelende kiezers naar de stembus te krijgen, niet uit enthousiasme voor de Democraten maar uit afkeer en angst voor het alternatief.
Als kiezers de strijd opvatten als ‘gewone verkiezing’ tussen de twee partijen, dan dreigt Trump te winnen, omdat er voor de Democraten weinig enthousiasme is, en veel mensen dan gewoon thuis zullen blijven. Maar als het in de verkiezing vooral gaat om wel of geen Trump-aan-de-macht, als het stoppen van de dreiging die Trump oplevert centraal komt te staan in de perceptie van mensen, als het een ‘Maga-verkiezing’ wordt zoals Michael Podhorzer het in de Guardian noemt, dan verlliest Trump. Dan komen namelijk mensen die misschien weinig met Harris en de Democraten ophebben, toch opduiken uit afkeer en angst voor Trump en zijn Make America Great Again (Maga). Een verkiezing tussen Harris en Trump verliest Harris. Dezelfde verkiezing, gedefinieerd als voor-of-tegen Trump, verliest Trump. Dat is de gedachtegang.(4)
Die gedachtegang is niet helemaal onzin. Maar de gedachtegang gaat er ook van uit dat de race in november gewonnen gaat worden in de stembus, en dat aantallen dus beslissend zijn. Dat is, gezien het karakter van het Maga-fascisme dat zich via de Republikeinse partij openbaart, precies iets waar we niet zonder meer van uit kunnen gaan. Trump gaat de macht grijpen via de verkiezingen, ook als die hem niet de vereiste stemmenaantallen gaan brengen. Natuurlijk wordt dat iets moeilijker naarmate de voorsprong voor Harris groter is op verkiezingsdag. Dat team-Trump zich niet bij een nederlaag gaat neerleggen lijkt me echter zonneklaar. En de machtsgreep zou er wel eens minder klungelig kunnen uit zien dan de voorronde op 6 januari 2021. Ook fascisten leren van hun nederlagen.
Dat Democraten breed uitmeten hoe eng en gevaarlijk Trump en zijn team vormen, is tactisch heel verstandig. Het is ook helemaal niet moeilijk. Biden en Harris hoeven er niet eens voor te liegen. Want het is een realiteit, geen verzinsel, die fascistische dreiging die er vanuit het Republikeinse kamp uit gaat. We kennen intussen reeksen uitspraken van Trump waaruit blijk dat hij uit is op afrekening met politieke tegenstanders, en bij die uitspraken klinkt herhaaldelijk een bereidheid om die afrekening een gewelddadig karakter te geven door. Trump erkent tegenover zich geen opponenten die respect verdienen, hij kent alleen vijanden die verslagen moeten worden. Trump spreekt allang niet meer de taal van de liberale democratie. Hij spreekt niet de taal van de verkiezingscampagne. Hij spreekt de taal van de komende burgeroorlog, van de komende gewelddadige machtsgreep.
Intussen weten we ook iets van het beleid dat team Trump in de aanbieding heeft. Een rechtse denktank, de Heritage Foundation, heeft een lang document geproduceerd waarop Trump zich kan baseren als hij wil: Project 2025.(5) Dat bevat voorstellen tot massadeportatie van miljoenen immigranten die dan eerst in interneringskampen opgesloten zouden moeten worden. Dat bevat een voorstel om federale ambtenaren te ontslaan en door loyale Trump-supporters te vervangen. Dat bevat het idee om het ministerie van Justitie, en daarmee het strafrechtelijke vervolgingsbeleid, rechtstreeks onder centrale controle te brengen, waardoor vervolging tegen Trump stilgelegd kan worden en vervolging door Trump van tegenstanders binnen handbereik komt. Zo is er nog wel meer fraais, over het abortusrecht bijvoorbeeld, en over de vrijheid van LHBTQ+-personen. Worden de voorstellen uit Trump 2025 in grote lijnen uitgevoerd, dan vormt zich een openlijk fascistisch bewind, niet enkel en alleen een regering die door een paar fascisten wordt geleid.
Nu ontkent Trump dat hij iets met dat Project 2025 te maken heeft. De ontkenning is echter niet erg geloofwaardig. Tal van mensen die aan het project hebben meegewerkt, hebben eerder voor Trump gewerkt, toen hij president of president-elect was (6). En sommige van de ideeën zijn ook buiten Project 2025 uit het Trump-kamp al te vernemen geweest. Ga er maar van uit dat Trump en zijn team iets dergelijks als Plan 2025 van plan zijn. Ga er maar van uit dat team Trump geen gewone rechtse Republikeinse regering in gedachten hebben, maar daadwerkelijk een flinke stap in de richting van een fascistisch regime en staat in voorbereiding hebben.
De dreiging waar Democraten op wijzen, bestaat dus en is zeer ernstig ook. Die Democraten hanteren die dreiging echter met een buitengewoon machtspolitiek cynisme, want zonder die dreiging hebben de Democraten maar heel weinig om mensen mee te verlokken op hun kandidaat te stemmen. Abortus biedt een voorbeeld van hoe het spel werkt. Democraten hadden allang een wettelijk gegarandeerd recht op abortus kunnen regelen als ze dat echt hadden gewild en er werk van zouden hebben willen maken. Ze hadden het in ieder geval eens serieus kunnen proberen. Maar dat doen ze niet, ook niet als ze daartoe meerderheden in Huis van Afgevaardigden en Senaat hebben. Ze laten de kwestie kennelijk liever bungelen zodat ze in verkiezingstijd kunnen blijven zeggen: stem op ons, want als een Republikein president wordt kan die een conservatieve tegenstander van abortus benoemen in het Hooggerechtshof! Het is een voorbeeld van de cynische Democratische houding. Democraten hebben een rechtse dreiging nodig om mensen achter zich te scharen alsof zij het laatste en enige bolwerk tegen die dreiging zijn.
De rechtse bittere boosheid is echter juist zo groot omdat Democraten mensen zo bitter weinig te bieden hebben, maar hun deprimerende beleid wel omlijsten met links-klinkende frasen over Diversiteit, Inclusie en Gelijkheid (DEI is de Engelstalige afkorting). Het is voor Republikeinen niet moeilijk om een verband te suggereren tussen DEI en de karige levenstandaard waar ook de Democraten grote delen van de bevolking toe veroordelen door bijvoorbeeld eindeloos het minimumloon niet te verhogen. Mensen zien dat ze er niet op vooruitgaan. Mensen horen allerlei linksige taal. Mensen worden vatbaar voor het idee dat hun achterblijvende levensstandaard iets met die linksige taal te maken heeft. Daar hebben ze niet eens ongelijk in, want Democraten gebruiken doelbewust die linksige taal als progressief visitekaartje voor een politiek die gewoon business-as-usual liberaal beleid is.
De smerige Republikeinse fascistentruc is dan om de linksige camouflage aan te wijzen als oorzaak van de lage levenstandaard, niet als dat visitekaartje voor dat neoliberale beleid dat mensen tot die lage levensstandaard veroordeelt. Alsof de levensstandaard prompt omhoog zou als eerst elke bescherming tegen discriminatie wegens huidskleur of herkomst, seksuele oriëntatie, sekse of gender maar wordt afgeschaft. In werkelijkheid komt het Republikeinse programma neer op verscherping van beleid dat armen nog armer maakt, plus een vrijbrief aan witte hetero cis mannen om iedereen die anders is dat zij te haten en er op neer te kijken, zich vastklampend aan de ‘zekerheid’ dat er mensen lager op de ladder staan dan zijzelf.
Als witte mannen maar druk genoeg zijn met schimpen op hun zwarte buren, op hun vrouwelijke collega’s, op queer mensen, op trans mensen, op alles wat het leven voor vrouwen, mensen van kleur en LGTBTQ+-mensen iets minder akelig maakt, kortom op ‘woke’…. dan komen ze er niet aan toe om samen met precies die mensen voor een beter bestaan voor iedereen te vechten. Intussen kunnen de Republikeinen dan hun geldschieters en sponsors ter wille zijn met belastingverlaging voor rijken en ondernemers en met het afbreken van arbeidersrechten en milieubescherming. Dat is de dynamiek van het Republikeinse, inmiddels openlijk fascistische, beleid dat Trump in stelling aan het brengen is.
Maar het Democratische, linksig vermomde maar in essentie rechtse, business-as-usual iberale beleid, geeft de Republikeinse hatelijke woede een volstrekt onnodige schijn van aannemelijkheid. Als Trump fascisme belichaamt, dan leverden Clinton, Obama, Biden en nu Harris de energie waar de fascistische motor op draait. Democraten voeden het Republikeinse monster, benoemen het als monster in de hoop dat mensen uit angst voor dat monster achter die Democraten blijven staan. Ook als dat in november weer zou lukken, is daarmee het monster niet weg. Dat oogt inmiddels energieker en meer weldoorvoed dat we dat in lange tijd hebben gezien.
Het maakt uit, maar hoe?
Het is dus niet juist de twee partijen aan elkaar gelijk te stellen, alsof het niet uitmaakt wie er wint. Het leven onder een regelrecht fascistische staat ziet er echt nog anders uit dan onder de business-as-usual liberalen van Obama en Clinton, van Biden en nu Harris. Tussen zelfs de autoritaire nadagen van de Weimar-republiek en de vestiging van Hitlers Derde Rijk was het verschil ook bepaald niet uit te vlakken. Mensen die vinden dat Trump hoe dan ook dient te verliezen, dat hij en zijn mensen in geen geval opnieuw het Witte Huis mogen veroveren, hebben daar gelijk in.
Daar volgt echter helemaal niet uit dat we dus maar achter Harris aan moeten gaan rennen. Het monster versla je niet door degenen die het monster voeren te helpen. We staan tegenover twee vijanden, niet tegen een enkele vijand. We staan tegenover twee rivaliserende vormen van kapitalistische heerschappij. We staan tegenover het Maga-fascisme van Trump. En we staan tegen het business-as-usual liberalisme van Harris. We kunnen Trumps fascisme niet verslaan zonder verregaand met dat business-as-usual liberalisme te breken. Dat is duidelijk bij specifieke onderwerpen. Gaza bijvoorbeeld.
Een Trump-overwinning betekent: openlijke Netanyahu-supporters in het zadel, kritiekloos ruim baan voor de genocidale politiek van Israël. Maar precies in de strijd tegen de steun die Irael voor die genocide krijgt, staan mensen recht tegenover het Witte Huis van Biden en Harris, die Netanyahu van wapens blijft voor zien. Dat Biden en Harris nog wat dagdromen over een tweestatenoplossing terwijl Trump het openlijk met Netanyahu eens is in de afwijzing daarvan, is een retorisch verschil waar Palestijnen bitter weinig aan hebben. Uit solidariteit met Palestijnen Trump uit het Witte Huis willen houden, betekent: uit solidariteit met Palestijnen nu de strijd blijven aanbinden met Biden en Harris. Dat met name Harris concessies doet en iets meer afstand neemt van Israël, is niet ondenkbaar. Maar die verschuiving is dan een gevolg van snoeiharde aanhoudende druk vanuit solidariteitsbewegingen, en uit angst dat als Israël haar gang blijft gaan het Midden-Oosten anders helemaal explodeert, oliebronnen en pijpleidingen incluis.
Ander voorbeeld: politiegeweld, racistisch politieoptreden dag in dag uit. Het leidt geen twijfel dat daar de rem helemaal af gaat als Trump weer president wordt. Tegelijk kun je je afvragen: welke rem precies? Tidens en na de immense protestgolf waarmee miljoenen mensen reageerden toen agenten in Minneapolis Goeorge Floyd voor het oog van de camera afmaakten met een nekklem in 2020, kwamen er vanuit liberals in de gevestigde politiek – veelal Democraten – ladingen toezeggingen en voornemens voor hervorming van de politie. Veel gemeenten hadden het zelfs over ‘defund the police’, ‘zet de financiering van de politie stop’. Naarmate de rust op straat terugkeerde – afgedwongen met intense repressie, maar ook aangemoedigd door hervormingsvoornemens – bleek hoe weinig politiehervormingen voorstelden, en hoe weinig het uitmaakt ook. Het aantal mensen dat jaarlijks door politieagenten om het leven wordt gebracht, daalt niet.
En in veel van de steden waar politieagenten als binnenlandse bezettingsmacht functioneren, zijn Democraten burgemeester. De gangbare politiehervormingen bieden ook geen perspectief. Zei er iemand ‘bodycam’? Een bodycam heeft het leven van de zwarte vrouw Sonya Massey niet gered. Sean Grayson, een witte agent, schoot haar dood in haar eigen huis, en iedereen kan zien hoe dat ging, de bodycam van de politie maakte dat mogelijk. Het gebeurde in Springfield, Illinois, op 6 juli.(7) Een zekere Domenic Sarno is daar burgemeester. Jawel, een Democraat.(8)
Het is wellicht moeilijk voorstelbaar dat het onder Trump en zijn Maga-Republikeinen nog veel erger wordt. Toch zit dat er in. Het terugfluiten van agenten als Grayson – die intussen is ontslagen en wegens moord wordt vervolgd – zou wel eens nog uitzonderlijker kunnen worden, En waar agenten nu taser en traangas gebruiken tegen demonstranten, zijn dat onder Trump binnenkort mogelijk gewoon kogels afgevuurd door militairen. Ja het maakt uit, Trump of Harris. Nee, dat maakt Harris niet tot alternatief dat steun verdient. Wie tegen escalerend racistisch politiegeweld strijdt, staat nu al tegenover Democraat na Democraat na politiesupportende Democraat.
Essentieel blijft: de strijd tegen Trump straks vereist de strijd tegen Biden en Harris nu. Wat Trump in het kwadraat dreigt te gaan doen, gebeurt onder democratische verantwoordelijkheid nu al. De kwadratering maakt uit, het is niet zomaar ‘een beetje erger’, er dreigt een wezenlijke verschuiving. Maar het is een verschuiving die wortelt in het soort kwaadaardige zaken en prioriteiten waaraan Democraat na Democraat zich schuldig maakt. Trump stoppen betekent dan ook: met Harris breken en de strijd eigenhandig aangaan, in verschillende vormen maar tegen beide vijanden tegelijk.
Noten:
(1) Voor een vrij ontluisterend beeld van de autoritaire houding van het Biden-kamp, zie Mehdi Hasan, ‘Blue Maga: we need to talk about the cult-like turn of the Democratic party’, the Guardian, 15 juli 2024, https://www.theguardian.com/commentisfree/article/2024/jul/15/democrats-joe-biden-maga
(2) Robert Tait, ‘How the vaunted White House press briefing plunged into conflict after debate debacle’, The Guardian, 13 juli 2024, https://www.theguardian.com/us-news/article/2024/jul/13/biden-white-house-health-reporters en David Sm,ith, ‘Warning signs: a history of Joe Biden’s verbal slips’, The Guardian, 6 juli 2024, https://www.theguardian.com/us-news/article/2024/jul/05/joe-biden-verbal-decline-warning-signs
(3) Belén Fernández, ‘US election 2024: People’s will or donor’s will?’, Aljazeera, 10 juli 2024, https://www.aljazeera.com/opinions/2024/7/10/us-election-2024-peoples-will-or-donors-will
(4) Michael Podhorzer, ‘Democrats are poised to win. But obnly if they make the election about Trump’, The Guardian, 24 juli 2024, https://www.theguardian.com/commentisfree/article/2024/jul/24/democrats-voter-turnout-win-election
(5) Zie bijvoorbeeld: Kylwer Alvord, ‘What is Project 2025? Inside the Far-Right Plan Threatening Everything from the word ‘Gender’ to Public Education’, People, 11 juli 2024, https://people.com/what-is-project-2025-inside-far-right-plan-trump-presidency-8622964
(6) Rachel Leingang, ‘Project 2025: inside Trump’s ties to the righgtwing policy playbook’, The Guardian, 9 juli 2024, https://www.theguardian.com/us-news/article/2024/jul/09/project-2025-trump-connections-similarities
(7) ‘Bodycambeelden laten zien hoe agent zwarte vrouw doodschiet in haar huis in VS”, NOS, 23 juli 2024, https://nos.nl/artikel/2529997-bodycambeelden-laten-zien-hoe-agent-zwarte-vrouw-doodschiet-in-haar-huis-in-vs
(8) Domenic Sarno’, Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Domenic_Sarno (gecheckt op 25 juli 2024)
Peter Storm