Voor de poorten van Mordor aan Zee

woensdag 25 januari 2023

Afgelopen vrijdag, 20 januari, stond ik bij de ingangen van Mordor aan Zee, beter bekend als het gigantisch en gigantisch smerige staalbedrijf Tata Steel in Velzen-Noord. Kappen met Kolen (1) voerde daar actie, en ik nam deel. Het was een mooi actiedagje uit, al zat het weer niet helemaal mee met al die regen. Een verslagje met wat persoonlijke observaties dus maar weer.

Tata Steel is doelwit van de campagne Kappen met Kolen (KmK), want het staalbedrijf gebruikt steenkool, het spul waarvan KmK dus zegt dat industrie en vervoer en alles en iedereen er mee moet, uhhh, kappen. Terecht natuurlijk. Actie dus, op 20 januari. In de ochtend verzamelden we ons bij een horeca-gelegenheid in Beverwijk, op loopafstand van het bedrijf. Dat was nog niet open, dus we stonden eerst on der een afdakje, Maar om half tien konden we er binnen, en al snel zaten daar ruim twintig actievoerders koffie en thee te drinken, kennis te maken of kennismaking te hernieuwen. Personeelsleden ken ken vast hun ogen uit wegens deze ongebruikelijke drukte zo vroeg op de dag, ze waren hoe dan ook allervriendelijkst.

Maar we waren niet van heinde en verre naar Beverwijk gekomen voor de plaatselijke horeca. Beraadslagen dus: wat gaan we doen? Nu is het zo dat Tata Steel haar kolen niet per trein aangeleverd krijgt, maar per schip. Spoorblokkade was wel een optie, niet tegen de steenkooltoevoer maar wel tegen de mede daarop gebaseerde productie. Voor het spoor bij Tata was een hek, en dat was dicht. Zou er dus wel een trein van of naar het bedrijf rijden? Had men de boel misschien gewoon voor deze dag stilgelegd, met het oog op onze – openlijk aangekondigde – komst?

We besloten om er gewoon naar toe te gaan, met de groep die gaandeweg aangroeide tot rond de dertig. En ja hoor, een dicht hek over het spoor. We ontvouwden banners, maakten ze zichtbaar en bevestigden er een of twee aan het hek, we haalden onze bordjes te voorschijn, en gingen zitten voor dat hek. Blokkade, wellicht ‘slechts’ symbolisch maar toch. Media maakten plaatjes. Wij zelf natuurlijk ook, om te delen op sociale media en dergelijke.

Even later: wat commotie. Twee actievoerders hadden zich onder het hek door het terrein op gewurmd en waren zo te zien in gesprek met security mensen. Even later wurmde een van de twee zich weer naar buiten. De ander probeerde dat ook – maar security lui hielden de dappere actievoerder vast bij de voeten. Zo lag ze op de grond, hoofd en bovenlichaam buiten het hek, benen er binnen. Deze erg ongemakkelijke houding moest ze zeker 20 minuten volhouden. Ze was aangehouden.

Politie arriveerde, in de vorm van een busje en een politiefunctionaris die zich voorstelde als de wijkagent. De strijdster op de grond en de ander die het hek had getrotseerd, waren gearresteerd en moesten even mee. Ze waren trouwens gelukkig erg snel weer vrij. De agent deed verder niet onvriendelijk en zei zelfs dat we natuurlijk gelijk hadden wat die steenkool betreft, en dat vrijwel iedereen dat vond… Misschien meende hij het ook nog. Maar we hoeven er niet aan te twijfelen dat hij gewoon zou zijn gaan knuppelen als de orders daartoe zouden zijn gekomen, als we grenzen van ‘openbare orde’ zouden overtreden die waarvan het gezag dat werkelijk niet wil. Geen illusies in de politie, juist ook niet als ze een vriendelijk gezicht naar voren schuift!

We bleven als groep een aardig tijdje bij deze ingang en het hek zitten, met onze bordjes, onze banners en onze leuzen. Want we gingen natuurlijk roepen en zingen, hier en verder op in de actie weer. Voor klimaatrechtvaardigheid natuurlijk.

What Do We Want? Climate Justice!

When Do We Want It? Now!

Are We Gonna Fight For It? Yes!

Are We Gonna Get It? Yes!

Make Some NOISE!!

Maar ook: ‘Change your Diet for the Climate (of: planet, beide versies zijn in gebruik): Eat! The! Rich!

Liedjes zoals:

Hey Ho, Take me by the hand,

Strong in solidarity we stand,

Fight for climate justice, fight for climate justice!’

– op een melodietje dat al tientallen jaren voor demonstratieliedjes wordt gebruikt (ik ken het uit de vredesbeweging tegen kruisraketten in de jaren tachtig van de vorige eeuw).

Na een tijdje hielden we het op deze plek voor gezien: er stond geen trein klaar die we tegen konden houden. Intussen was de zon heel even van achter de wolken te voorschijn gekomen om ons bemoedigend te beschijnen, maar dat duurde niet heel lang. Er gebeurde verder niet zo veel. Afgezien dan van menig automobilist en vrachtwagenchauffeur die toeterde, een middelvinger liet zien, scheldwoorden uit braakte. Wij riepen met gepaste ironie veelal vriendelijk terug. Ik vond de aantallen en toon van de negatieve reacties opvallend. We maken kennelijk iets los. Ik vermoed dat angst voor banenverlies als Tata dicht zou gaan een rol speelde – het zouden ook wel eens letterlijk mensen die bij Tata werkten geweest kunnen zijn die zo agressief reageerden.

Nu enig overleg, en dat ging als volgt. Iemand, een organisator vanuit de KmK-campagne, soms ook een ander, doet een voorstel, en daar volgt een ‘temperature check’ op om te peilen hoe het voorstel valt. Mensen getuigen van instemming door handen omhoog te laten wiebelen, bij afkeuring wiebelen handen ook maar dan omlaag gehouden. Ik kende dit nog van de Occupy-beweging, en je ziet het vaker in horizontaal opererende bewegingen – bij anarchisten zoals ik, maar dus ook in aan XR verbonden of verwante klimaatcampagnes zoals KmK.

De temperatuur bleek bij check uit te komen op: we liepen richting het hoofdkantoor van Tata, naar de lobby en naar de ingang daar. Voor we daar waren staken we een gracht over, naar het complex van beklemmende grote fabrieks- en kantoorgebouwen. Mordor, pal voor onze neus en om ons heen. Die gracht dampte, en dat zie je andere sloten en grachten niet zomaar doen. Ik weet niet of ik wil weten wat er in het water geloosd wordt, maar het was in ieder geval opvallend warmer dan ‘gewoon’ water in de gracht.

Na een eindje lopen – en het trotseren van een Verboden Toegang-bordje – vonden we iets dat op de ingang van de lobby leek. Natuurlijk liet men ons niet binnen. Vervolgens posteerden we ons op toegangsweg, precies waar een gebouw van de ene kant naar de andere kant reikte en een soort poort vormde. Dat was handig, want daardoor stonden we droog. Blokkeren maar! Daar waren de spandoeken en borden weer, en de gebouwenpoort zorgde voor mooie galm bovendien. Weer ‘What Do We Want’ en de hele follow-up daarvan. Maar nu probeerde ik ook eens ‘A-Anti-Anticapitalista!’ en ja hoor, even later stonde we daar met flink wat kelen onze afkeer van het kapitalisme uit te schreeuwen.

Ik was dus niet de enige radicalinski die in termen van fellere antikapitalistische strijd dacht. EN hier bleef het niet bij. Vrij onverwachts hoorde ik ‘One Solution! Revolution!’ weerlinken, een leus waaraan ik natuurlijk snel meedeed, en niet als enige. Even daarop zelfs’ One Direction! Insurrection!’ Even een praatje gemaakt met iemand die, laten ze zeggen, zeer dicht bij de herkomst van deze leuzen stond. Dat bleek een jonge actievoerder te zijn die ik al eerder had gezien, iemand voorzien van zwarte vlag met daarop ‘Lutzi Lebt’. Waar dat laatste op sloeg, moet ik dat uitleggen? De ontruiming en sloop van het Duitse dorp Lützerath – ‘Lutzi’ – om ruimte te maken voor bruinkoolwinning was minder dan een week geleden, en bepaald niet uit het bewustzijn van klimaatactivisten verdwenen.(2)

Heel vasthoudend rieopen we een tijdje: “Hey hey,. Ho ho, Tata Steel Has Got to Go!’ Ook zong een wel zeer enthousiast actievoerder hele zangpartijen in haar eentje, op de wijs van O When The Saints:

Wij zijn het zat, wij zijn het zat, wij zijn het zat, Tata moet plat!

Ja, zo kan het toch niet langer, wij zijn het zat, Tata moet plat!

Er was ook nog een tweede couplet, waarin gesteld werd dat een regeling voor het personeel ‘essentieel’ was. Maar die weet ik niet meer precies, en van dat eerste coupletje ben ik ook niet helemaal zeker. Maar het gaat hier eventjes om het idee. Al zing ik een volgende keer beter mee.

Intussen was er af en toe gedoe. Twee vrachtwagens wiens chauffeurs ongeduldig werden en er door wilden. Security erbij, en al snel reden wagens om, via een andere route. We besloten om vertrekkende personenauto’s – personeel dat naar huis wilde na het werk – wel door te laten, anderen niet. Dit leidde soms wel tot – nuttige – onderlinge discussie: waar leg je de grens? Moeten we de boel niet gewoon helemaal dicht gooien? We besloten ook om wat verder het terrein op te gaan, dicht bij een inmiddels gesloten bedrijfshek waarachter ook security stond. De wijkagent door ook weer op, heel bezorgd vragend of we toch niet van plan waren een hek over te klimmen, want ja, dan konden we vallen… Maar aanstalten om ons van het terrein te helpen verjagen maakte de politie niet.

Het is de vraag hoe effectief onze blokkade eigenlijk was. We trokken bekijks van personeelsleden, aandacht leverde het op. Of er een trein gereden zou hebben als wij die dag geen actie waren komen voeren, weten we niet zeker. En er waren overduidelijk andere toegangswegen, we hadden het bedrijf niet daadwerkelijk afgesloten, daartoe ontbraken ons niet alleen de aantallen, maar vooral ook de informatie. Voor een volgende keer is het handig als we veel beter weten hoe het terrein in elkaar zit, welke toegangswegen er zijn en met welke functie. De blokkade van de toegangsweg die we uiteindelijk toch geruime tijd – een half uur? drie kwartier – hebben gehandhaafd, deels in de kille regen – was eerder een soort van prik-actie dan een daadwerkelijk lamleggen van de productie. Maar ook prikacties en verkenningsmissies als deze zijn waardevol! En de onderlinge sfeer was, net als bij eerdere KmK-acties waar ik aan meedeed, prima. Het (nader) kennismaken met mede-actievoerders is wat mij betreft op zichzelf al een positief effect van deelname aan zulke acties.

De welhaast traditionele toegift vanuit het gezag – arrestatie en het bijbehorende ritueel – ontbrak deze keer voor de meesten van ons, en dat voelde haast als anticlimax. Maar op tijd terug zijn na een dagje intensief actievoeren heeft beslist ook voordelen. Bovendien: elke arrestatie van klimaatactievoerders, hoe relatief zachtzinnig ook, is geweld en onrecht en iets waar ik uitstekend zonder kan.

Helemaal symboliek bleeken ons dagje actie op 20 januari toch niet te zijn. Een zegspersoon van Tata Steel erkende in media-berichtgeving onze impact. ‘Volgens een woordvoerder van het staalconcern heeft het protest de productie verstoord.’ Mooi zo. Daar was ik voor gekomen: daadwerkelijk disruptief effect uitoefenen op vervuilend industrieel kapitaal. En aan zulke acties die vervuilende productie en bijbehorend transport frustreren, verstoren en stil helpen leggen, neem ik met grote motivatie deel. Jij ook? Volgende keer Kappen met Kolen: 4 februari!

Dank aan iedereen die meedeed, in het bijzonder aan mijn twee kameraden uit het zuiden van het land met wie ik de dag samen heb beleef en deels ook heen- en terugreis heb gedeeld. Zonder gezelligheid geen strijd.

Noten:

1 De campagne Kappen met Kolen is online te vinden via https://kappenmetkolen.squarespace.com/

2 Zie het indrukwekkende beeldverslag van CrimethInc., The Defense of Lützerath, 19 januari 2023, https://nl.crimethinc.com/2023/01/19/the-defense-of-lutzerath-a-photoessay-and-poster-documenting-ecological-destruction-and-resistance

3 Fred Segaar, ‘Actievoerders blokkeren het spoor naar Tata Steel: “Ze moeten kappen met kolen”’, 20 januari 2023, NH Nieuws, https://www.nhnieuws.nl/nieuws/313705/actievoerders-blokkeren-het-spoor-naar-tata-steel-ze-moeten-kappen-met-kolen

4 Zie de website van Kappen met Kolen, https://kappenmetkolen.squarespace.com/ Als je dit na 4 februari leest, vind je op diezelfde plek ongetwijfeld de actiedatum die daar weer op volgt.

Peter Storm