Nooit meer! Toch?

dinsdag 28 januari 2020

Premier Rutte heeft, 75 jaar na het einde van de nazi-bezetting, excuses weten te produceren voo0r de houding die de Nederlandse overheid tijdens die bezetting in nam ten aanzien van de Jodenvervolging door de nazi’s.(1) Gelukkig maar! Wat een mooi gebaar! Zo raken we allemaal weer eensgezind doordrongen van die krachtige leus: Nooit meer! Toch?

Nu de Nederlandse regering zich zo kordaat en tijdig heeft uitgesproken weten we dat zoiets als de systematisch, industriële massamoord op joden, puur omdat joden zijn, zich wat de Nederlandse regering betreft zich nooit kan herhalen. Nietwaar? Een wederopstanding van georganiseerd, gewelddadig racisme, een terugkeer van fascistische genocidale politiek gaat natuurlijk niet gebeuren. Ondenkbaar! Nooit meer! Toch?

Ondenkbaar is het bijvoorbeeld dat een fascistische partij, die openlijk de ongelijkheid van mensen op basis van huidskleur verkondigt, critici van die partij uit hun baan wil wegpesten, mannelijke dominantie en vrouwelijke onderdanigheid predikt, met een leider internationaal erkende mensenrechten onzin vindt, een club die dus geestverwant is van de nazi’s van weleer, de grootste partij van Nederland zou kunnen worden.(2) Ondenkbaar ook dat die partij als gangbaar deel van het Nederlandse politieke bestel wordt behandeld. Ondenkbaar is het natuurlijk ook dat een links politicus die de leider van deze fascistenclub een nazi noemt, onder zware druk zijn functie moet neerleggen. Een herleving van het fascisme, op grote schaal en in georganiseerd verband, en wie daartegen indringend waarschuwt, wordt afgestraft.(3) Dat gaan we in Nederland niet beleven. Nooit meer. Toch?

Ondenkbaar is het bijvoorbeeld ook dat Nederland zwijgt, terwijl wat doorgaat voor de grootste democratie ter wereld, India, systematisch bezig is moslims tot tweederangsburgers te degraderen en flinke aantallen van hen in detentiecentra dreigt te stoppen, klaar om te worden gedeporteerd. Rutte heeft het straks ongetwijfeld niet geweten. Ondenkbaar is het dat de Nederlandse overheid gewoon diplomatieke, commerciële en vriendschappelijke banden met dat land blijft onderhouden, terwijl dat land tegen moslims het soort stappen zet die steeds duidelijker doen denken aan de stappen die de nazi’s in de jaren dertig tegen joden ondernamen.(4) Nooit meer! Toch?

Ondenkbaar is het natuurlijk ook dat na Ruttes excuses wegen de jodenvervolging, excuses wegens al die andere vervolgingen door de nazi’s uitblijven. Komende week dus excuses wegens de vervolging en massamoord op homoseksuelen, op Roma’s en Sinti’s, op mensen met een beperking, vervolgingen waar de Nederlandse overheid voorbereidend werk voor verrichtte door een zeer nauwkeurige bevolkingsregistratie op poten te zetten, terwijl er gewaarschuwd werd tegen de gevolgen als die registratie in verkeerde handen zou vallen (alsof er ooit ‘goede handen’ zijn voor zoiets trouwens). ‘Als de nederlandse regering de waarschuwingen ernstig had genomen en opdracht had gegeven de godsdienstaanduiding uit de bevolkingsregisters te verwijderen zou het verzamelen en deporteren van joden minstens sterk zijn vertraagd. En als niet al voor de oorlog op het buro van Lentz een centraal register van zigeuners en woonwagenbewoners had bestaan, zou de vervolging van die groepen gedurende de oorlog heel wat minder gemakkelijk zijn geweest’, schreef historicus Jan Rogier in 1975 in Vrij Nederland.(5) Excuses zijn dus op hun plaats, voor alle nazi-misdaden waaraan de Nederlandse overheid medeplichtig is geweest. Nooit meer! Toch?

Ondenkbaar is het natuurlijk ook dat Nederlands premier nu nog lang wacht met excuses te maken voor het slavernijverleden van Nederland, en mee blijft werken aan de doorwerking ervan in de vorm van bijvoorbeeld de racistische karikatuurfiguur Zwarte Piet. Ondenkbaar dat die Zwarte Piet nu niet heel snel uit het Sinterklaasfeest wordt verwijderd, op aanbeveling van Rutte zelf. Racistische terreur en massamoord, en het vergoelijken daarvan door middel van racistische beeldvorming, tolereren we dat? Nooit meer! Toch?

Ondenkbaar is het ook dat de Nederlandse regering nu nog langer wacht om excuses uit te spreken wegens alle koloniale misdadigheid die het Nederlandse gezag uitoefende(*) sinds haar vestiging in wat tegenwoordig Indonesië is, in wat tegenwoordig Suriname is, en in al die andere delen waar Nederland als koloniale mogendheid heeft huisgehouden. Langer weglopen voor die verantwoordelijkheid? Ondenkbaar! Nooit meer! Toch? Toch?!

Noten:

1 ‘Rutte: “Excuses voor houding regering tijdens Holocaust”’, Nu.nl, 26 januari 2020, https://www.nu.nl/amsterdam/6026410/rutte-excuses-voor-houding-van-regering-tijdens-holocaust.html

2 ‘Forum voor Democratie partij met meeste leden’, NOS, 27 januari 2020, https://nos.nl/artikel/2320523-forum-voor-democratie-partij-met-meeste-leden.html

3 ‘SP-fractievoorzitter die in tweet Baudet een nazi noemde stapt op’, Dagblad van het Noorden, 26 januari 2019, https://www.dvhn.nl/groningen/SP-fractievoorzitter-die-in-tweet-Baudet-een-nazi-noemde-stapt-op-25279996.html

4 Zie bijvoorbeeld Arundhati Roy, ‘India: Intimations of an ending – The rise of Modi and the Hindu far right’, The Nation, 22 november 2019, https://www.thenation.com/article/archive/arundhati-roy-assam-modi/ en Tawqeer Hussain, ‘”How is it human?”: India’s largest detention center almost ready’, Aljazeera, 2 januari 2020, https://www.aljazeera.com/news/2020/01/human-india-largest-detention-centre-ready-200102044649934.html

5 Jan Rogier, De Geschiedschrijver des Rijks en andere socialisten’ (Nijmegen 1979), 90. Genoemde Lenz was als ambtenaar verantwoordelijk voor het ontwikkelen van die bevolkingsregistratie. ‘Zijn arbeid resulteerde in het meest perfekte persoonsbewijs, dat ooit ter wereld is bedacht’, aldus Rogier. Spelling in de citaten zoals in het origineel. Rogier gebruikt nog het word ‘ zigeuners’ voor mensen die we beter als Roma en Sinti aan kunnen duiden.

(*) Noot, 29 januari 2020: Het woord ‘uitoefende’ is toegevoegd, de zin liep niet.

Peter Storm