Turkije: protesten tegen machtsgreep

woensdag 19 maart 2025

De Turkse staat van president Erdogan probeert oppositie nog verder uit de weg te ruimen dan ze de afgelopen jaren al heeft gedaan. Vandaag werd de arrestatie van burgemeester Ekrem Imamoglu van Istanbul bekend. De man en kopstuk van oppositiepartij CHP. Hij wordt beschuldigd van corruptie en weet ik allemaal niet wat.(1) Mij hoor je niet beweren dat een burgemeester niet corrupt kan zijn, enkel en alleen omdat hij van de oppositie is. Maar de timing maakt glashelder wat hier werkelijk aan de hand is: geen geloofwaardige corruptiebestrijding, maar het uitschakelen van een rivaal.

Binnen enkele dagen stond de verkiezing van Imamoglu als presidentskandidaat van de CHP gepland. En hij zou een behoorlijke kans maken tegenover Erdogan. De arrestatie van Imamoglu, en de beschuldigingen tegen hem, zijn een overduidelijke poging van de Turkse autoriteiten om een lastige rivaal van Erdogan buiten gevecht te stellen.

Hier komt de arrestatie van een honderdtal andere mensen wegens soortgelijke aanklachten nog bij. Beperking van toegang tot internet sociale media beperkt, het paraat zetten van politie om protesten de kop in te helpen drukken: het zijn duidelijke tekenen.(2) Erdogan is duidelijk bezig, niet met een staatsgreep – de staat is al in zijn greep – maar met een operatie om die macht nog veel verder te verstevigen.

Kennelijk is het Erdogan-bewind bang voor de steun die de burgemeester bij verkiezingen wel eens zou kunnen krijgen. Daar heeft het bewind reden voor ook. Imamoglu werd tot burgemeester gekozen bij verkiezingen in 2019. Het gezag verklaarde de uitslag ongeldig maar herhaling van de verkiezingen bevestigde de overwinning van de man, en hij won in 2024 nog een tweede termijn ook.(3) Dat hij tegenover de autoritaire Erdogan staat en hem zou kunnen verslaan, maakt hem overigens nog niet tot progressieve kandidaat of zoiets. Maar dat de greep van Erdogan op de macht tegen grenzen aan loopt, is een goede zaak.

En daarom zijn ook de protesten die vandaag al op gang komen goed nieuws! In The Guardian: ‘Ondanks de beperkingen verzamelden duizenden studenten zich op de campus van de Universiteit van Istanbul om te protesteren, voordat sommigen botsten met de oproerpolitie. Menigten van studenten marcheerden vervolgens naar het hoofdkwartier van de burgemeester, terwijl een belangrijke vakbond haar leden opriep om de straat op te gaan bij een nabijgelegen politiebureau waar de burgemeester was opgesloten.’ Jawel! De website van het linkse blad Birgun heeft beelden en berichten. Mensen roepen bij het politiebureau ‘Schouder aan Schouder tegen fascisme’, ‘Regering, treedt af!’, ‘President Imamoglu’. Het gaat om een steunbetuiging aan die man. Het gaat tegelijk ook om dieper liggende bezorgdheid en boosheid. Die diepere bezorgdheid en boosheid zijn terecht.

Ook buiten Istanboel komt protest op gang. In Izmir bijvoorbeeld. Ik citeer uit een artikel op de website van dagblad Cumhuriyet(5): ‘De eerste massa-reactie met betrekking tot de aanhouding van de Metropolitane Gemeente Istanboel, burgemeester Ekrem Imamoglu, en veel andere figuren’, kwam uit Izmir’. Demonstranten aldaar riepen ‘Erdogan Dictator’ en ‘Izmir is Overal, Verzet is Overal’. Goed.

Iets minder bemoedigend is een derde leus:’Wij zijn de soldaten van Mustafa Kemal’, kennelijk een loyaliteitsbetuiging aan Kemal Ataturk, de stichter van de moderne, in naam seculiere maar vooral ook autoritaire en repressieve Turkse staat in de jaren direct na de Eerste Wereldoorlog. Dit tekent de politiek van de CHP: tegen het islamistisch autoritarisme van Erdogan, maar op haar eigen manier niet vrij van autoritaire politiek, dan echter uit naam van een opgelegd secularisme. Die politiek belooft weinig goeds.

Het doet niets af aan de moed van de demonstranten. Hun boosheid is terecht. Hopelijk bouwen ze in de strijd tegen Erdogans machtsgreep zo min mogelijk op welke autoritaire partijpolitiek dan ook. Nu is het vooral echter zaak om de huidige machtsgreep terug te slaan, snel en hard.

Met dank aan Fréderike Geerdink, die op Bluesky al melding maakte van protest op straat voordat ik er elders al iets van zag, en daarbij verwees naar het in noot 6 vermelde artikel.

Noten:

(1) ‘Burgemeester van Istanboel Imamoglu, rivaal van president Erdogan, opgepakt’,, NOS, 19 maart 2025, https://nos.nl/artikel/2560277-burgemeester-van-istanbul-imamoglu-rivaal-van-president-erdogan-opgepakt

(2) Ruth Michaelson, ‘Istanbul mayor arrested days before likely presidential nomination’, The Guardian, 19 maart 2025, https://www.theguardian.com/world/2025/mar/19/istanbul-mayor-arrested-ekrem-imamoglu-days-before-likely-presidential-nomination-erdogan-ntwnfb

(3) Ruth Michaelson, ‘Istanbul mayor arrested days before likely presidential nomination’, The Guardian, 19 maart 2025, https://www.theguardian.com/world/2025/mar/19/istanbul-mayor-arrested-ekrem-imamoglu-days-before-likely-presidential-nomination-erdogan-ntwnfb

(4) Ruth Michaelson, ‘Istanbul mayor arrested days before likely presidential nomination’, The Guardian, 19 maart 2025, https://www.theguardian.com/world/2025/mar/19/istanbul-mayor-arrested-ekrem-imamoglu-days-before-likely-presidential-nomination-erdogan-ntwnfb

(5) ‘Imamoglu gözaltisina karsi yurttaslar sokakta: ilk kitlesel tepki izmir’den geldi’, Cumhuriyet, 19 maart 2025, https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/imamoglu-gozaltisina-karsi-yurttaslar-sokakta-ilk-kitlesel-tepki-2310942

(6) ‘Polis ablukasina ragmen Vatan Cadessi’nde toplanan halk Sarachane ye yürüdü!, Birkun, 19 maart 2025, https://www.birgun.net/haber/polis-ablukasina-ragmen-vatan-caddesi-nde-toplanan-halk-sarachane-ye-yurudu-608523

Peter Storm