Strijdkroniek 2 augustus 2021: Guatemala, Maleisië, VS

• Guatemala: staking en straatblokkades
• Maleisië: coronacrisis en artsenstaking
• VS: dreiging van huisuitzetting, arbeidersstrijd her en der

Guatemala: staking en straatblokkades

In Guatemala, Centraal-Amerika, namen duizenden mensen deel aan straatprotesten om de afzetting van president Alejandro Giamattei en procureur Consuelo Porras te eisen. De straatprotesten hingen samen met een landelijke algemene staking op dezelfde dag, donderdag 29 juli 2021.

Demonstranten zijn woedend na het ontslag van Juan Francisco Sandoval, aanklager en onderzoeker naar corruptie. Volgens Porras bedreef Sandoval ‘“selectieve en ideologische” gerechtigheid’.(1) Zo heet het kenn lijk als corruptie-onderzoek te dicht bij de president komt. Sandoval deed onderzoek nadat er ruim 15 miljoen dollar in koffers van een ex-minister was aangetroffen, en naar Russische zakenlieden die bij de president op bezoek waren geweest, met zakken cash, ‘een gebeurtenis die, zo zei hij, te maken had met het Sputnik V vaccin’. Corruptie in hoge kringen dus. De president spreekt van ‘onware commentaren, grenzend aan laster en smaad’. (2) ‘De ontslagen aanklager stuurde meer dan 200 mensen naar de gevangenis voor corrupte redenen, waaronder voormalige presidenten, hoge functionarissen, elite zakenlieden en afgevaardigden.'(3)

Corruptie in hoge kringen dus, gevolgd door een poging van de president om onderzoek daarnaar de nek om te draaien. Dat corruptie rond een vaccin gevoelig ligt, is niet vreemd als je je bedenkt dat de vaccinatiegraad onder de 2 ligt, terwijl ook in Guatemala een coronagolf woedt, met uitpuilende ziekenhuizen en dergelijke.(4) Corona-ellende voedt de woede. Die uitte zich dus in staking en straatprotest: mensen blokkeerden wegen en kruispunten, naar verluidt in 20 van de 22 provincies vonden wegblokkades plaats.(5)

Progressief radiostation Democracy Now! interviewt mensen in Guatemala – een prominent persoon uit inheemse Maya-gemeenschap, een ex-minister van volksgezondheid, een kritisch parlementslid – over de situatie. Daaruit spreekt vooral de rol van inheemse gemeenschappen in het huidige protest.(6) Zij verduren staatsrepressie, vaak gekoppeld aan kwalijke mijnbouwprojecten in de gebieden waar ze wonen, zonder instemming van die bewoners. ‘Dus veel van de Inheemse gemeenschappen zijn gemilitariseerd gedurende de pandemie. We hebben geen aandacht en sociale programma’s gekregen gedurende de pandemie.’ Het initiatief tot de landelijke staking kwam dan ook uit een van deze gemeenschappen.

Mensen uit die inheemse gemeenschappen namen op grote schaal aan de protesten deel, samen met studenten en anderen. Het gaat dus om veel meer dan corruptie alleen, en mensen willen meer dan alleen de val van president en procureur. Een eis vanuit de inheemse bevolking is dat Guatemala omgevormd wordt in een plurinationale staat, waarin inheemse gemeenschappen als dragende nationaliteiten van het land worden erkend en niet langer platgewalst worden in een uniforme Guatemalaanse nationaliteit die zwaar het stempel van het Spaanse kolonialisme is blijven drukken.

De staking was een eendaagse aangelegenheid. Maar ze staat in een lange traditie van protest en verzet, van straatacties tot en met een complete, met moorddadige repressie beantwoorde guerrilla-opstand in de jaren zeventig en tachtig van de twintigste eeuw. In 2015 gebeurde al eens iets soortgelijks als nu, toen de toenmalige president en vicepresident na demonstraties het veld ruimden. Daarmee zien we trouwens een een element van herhaling van zetten. De corruptie en verrotting zitten veel te diep om met de vervanging van een paar hooggeplaatsten opgelost te kunnen worden, en zelfs een ander staatsbestel zal daarvoor niet toereikend zijn. Maar stevig en succesvol staken en blokkeren kan precies de weg helpen openbreken naar de diepere verandering die nodig is.

Maleisië: coronacrisis en artsenstaking

In Maleisië, in Zuidoost-Azië, is ene politieke crisis gaande rond, je raadt het al, het coronabeleid.(7) Op 2 augustus hield politie een optocht van oppositionele parlementsleden tegen, Die optocht wilde de premier ter verantwoording roepen voor dat beleid. Het land heeft een miljoen corona-besmettingen, en op een enkele dag – in dit geval zondag 1 augustus – gingen er 160 mensen aan de ziekte dood. Ja, er is een lockdown, maar dat helpt niet bijzonder. ‘Politici van de oppositie wezen er op dat veel fabrieken en kantoren in Maleisië gewoon in bedrijf waren’. Zo ondervindt de virusverspreiding natuurlijk ook geen rem. De vaccinatiegraad bedraagt nog maar 2- procent, maar politici stonden vooraan in de rij om gevaccineerd te worden. Dat er toch enkele besmettingen onder politici hebben plaatsgevonden,heeft wellicht met de behendigheid van Delta te maken, de overal om zich heen grijpende variant. De parlementaire oppositie kan niet worden vertrouwd: ze neemt de regering onder vuur omdat ze haar plaats maar wat graag wil innemen. Maar de kritiek die ze uitoefent, resoneert onder een bevolking die ziet hoe die regering van het beleid een bende maakt. En de regering heeft extra weinig geloofwaardigheid omdat die door een tussentijdse machtsgreep in 2020 tot stand is gekomen.

En het zijn niet alleen politici die protesteren. Op 31 juli 2021 vond een protestbetoging tegen de regering plaats, gehouden rond dezelfde thematiek. Demonstranten eisten daarbij het aftreden van premier Muhiyiddin Yassin (8). “Honderden’ demonstranten, aldus Aljazeera. Politie houdt het op 400 deelnemers, organisatoren spreken van 1000 deelnemers. Dat zijn geen enorme aantallen, als je je realiseert dat in de hoofdstad Kuala Lumpur, waar de actie plaatsvond, ruim 1,7 miljoen mensen wonen. Maar demonstreren in Maleisië vergt wel degelijk moed, want politie geeft doorgaans weinig ruimte voor straatprotest. En ook in Maleisië zal het virus mensen extra voorzichtig maken om in grote groepen samen te komen. Een voorzichtigheid die het gezag natuurlijk extra aanmoedigt. ‘Blijf thuis vanwege de gezondheid’ klinkt immers zorgzamer dan ‘blijf thuis, anders sturen we de oproerpolitie’.

Er gebeurt gelukkig meer dan alleen demonstreren. Vorige week maandag, 26 juli 2021, legden artsen het werk neer. De strijd gaat rond lonen en arbeidsvoorwaarden. Het betreft medisch personeel dat werkt op basis van losse contracten, hetgeen hun mogelijkheid om zich te specialiseren blokkeert. Het gezag dreigt al met straf. Ook hier speelt corona. ‘Dr. Mustapha Kamal Aziz, een woordvoerder (…), vertelde Aljazeera dat junior-artsen diensten van wel 36 uur draaiden, en collega’s moesten vervangen die het virus hadden opgelopen en in isolatie moesten. “We zijn opgebrand en uitgeput”, zei hij, en voegde er aan toe dat de voortdurende onzekerheid weleens tot een brain drain kon leiden met medisch personeel dat elders naar werk ging zoeken.’

De uitputting van deze mensen is zeer herkenbaar: je kunt al anderhalf jaar lang soortgelijke ervaringen optekenen in Nederlandse ziekenhuizen. Waarin de stakende medici van Maleisië zich gunstig onderscheiden van hun klagende collega’s in Nederland is in actiebereidheid. Terwijl verplegenden en artsen in Nederland mopperen en klagen, leggen hun collega’s in Maleisië ook nog eens gewoon het werk neer, om er voor te zorgen dat er eens iets ten goede verandert. Groot gelijk.

VS: dreiging van huisuitzetting, arbeidersstrijd her en der

In de VS is nogal wat sociale strijd te melden. Het is heel versnipperd en gevarieerd. Het is ook heel wijd verbreid. Er is een aanzienlijke kans dat die strijd zich komende weken heftig uitbreidt.

Reden van deze inschatting is het feit dat een verbod op huisuitzettingen afgelopen zaterdag 31 juli ten einde liep.(10) President Biden, Redder des Vaderlands, sprak woorden van betrokkenheid, verschool zich via zijn woordvoerder achter het Hooggerechtshof dat een eenzijdig presidentieel besluit wel zou torpederen, en deed niets. Het Congres ging doodleuk met vakantie nadat halfslachtige pogingen om het verbod te verlengen waren stukgelopen: niet alleen Republikeinen, maar ook een aantal Democraten, steunden die verlenging niet. Intussen is van de

Dit betekent dat mensen met een huurachterstand vrijwel vogelvrij zijn geworden, en op korte termijn uit hun woning gezet kunnen worden. Het is allemaal extra wrang in ene tijd dat ook in de VS het corona-virus weer om zich heen aan het grijpen is. Dat zal dakloos geworden mensen extra treffen: ‘In maart publiceerden epidemiologen van de Universiteit van Californië, Los Angeles research (…) die liet zien dat mensen zonder huisvesting tot aan 50 procent meer kans lopen om aan COVID-19 te overlijden dan de bevolking in het algemeen.’(11) Intussen is er van de 25 miljoen dollar die in februari was toegezegd als steun aan huurders en dergelijke, nog maar 3 miljoen daadwerkelijk bij mensen aangekomen.(12)

De aantallen mensen die met huisuitzetting bedreigd worden, zijn enorm: 4,2 miljoen mensen geven volgens het Census Bureau van de VS aan dat ze denken dat ze de kans lopen dat ze een huisuitzetting tegemoet kunnen zien.(13) ‘Met het aflopen van het moratorium lopen meer dan 3,6 miljoen Amerikanen het risico van huisuitzetting, aldus het persbureau The Associated Press, en voor sommigen daarvan is het een kwestie van dagen.(14) Het valt te verwachten – en te hopen! – dat de huisuitzettingen op aanzienlijke weerstand zullen stuiten.

Intussen vinden er allerlei acties plaats in hetzelfde land. Stakingen met name, en bijbehorend arbeidsprotest. Ik noem een paar van deze acties.

In Alabama staken mijnwerkers al vier maanden lang voor een nieuwe arbeidsovereenkomst. Demonstraties bieden herhaaldelijk extra ondersteuning aan de strijd.(15) Het betreft de Brookwoods steenkoolmijn, en het betreft zwaar en gevaarlijk werk, met een stevig risico van dodelijke ongelukken. Mijnwerkers hadden in 2016 door een uurloondaling van 6 dollar te slikken, het bedrijf rendabel helpen houden. De loonstijging die de leiding van de mijnwerkersvakbond in onderhandelingen eerder dit jaar wist te bedingen bedroeg een schamele 1,50 dollar. Mijnwerkers bedankten voor die fooi en wezen het akkoord af. Daarmee ging de staking door, daarbij politierepressie en stakingsbrekers trotserend.

Afgelopen week waren duizend mijnwerkers, uit de Brookswoods-mijn maar ook sympathisanten uit andere delen van de VS, naar New York gegaan om de staking kracht bij te zetten en te demonstreren voor het kantoor van BlackRock, de belangrijkste aandeelhouder van het mijnbedrijf Warrior Mett Coal. Dat bedrijf kreeg het te horen van de protesterende arbeiders: ‘Warrior Met has no soul – no contract, no coal’, scandeerden ze voor het kantoor.

In juli 2021, en al eerder, voerden verplegenden in diverse gezondheidsinstellingen actie, tot staking aan toe.(16) Personeelsleden van het Saint Vincent-ziekenhuis in Massachusets, zevenhonderd in getal, zijn al vier maanden in staking. Op 26 juli staakten 300 verplegenden bij medisch centrum Community First in Chicago. Op 13 en 14 juli hebben 1400 personeelsleden van een tweetal ziekenhuizen in Los Angeles gestaakt. Op 21 juli was er een actiedag van verplegenden in Texas en Californië, georganiseerd via National Nurses United.

Het gaat keer op keer om soortgelijke grieven: personeelstekorten, werkdruk, veiligheid op het werk, patiëntenzorg die gevaar loopt, dit alles onder de schaduw van corona. Alweer: dit lijkt op Nederland. En alweer: deze mensen klagen niet alleen, ze doen iets met hun klachten, ze komen in actie. Dat blijft in Nederland maar ontbreken. Waarom toch?!

Tenslotte, de arbeiders van Voodoo Doughnut in Portland, Oregon. Die voeren al enkele jaren actie tegen beroerde werkomstandigheden en onveiligheid op het werk waar het management weinig tot niets tegen onderneemt.(17) Dan is er ook nog corona, en een hittegolf op de koop toe. Arbeiders hebben zich georganiseerd via de International Workers of the World (IWW), die terecht befaamde radicale arbeidersbond met niet alleen een kleurrijk verleden, maar ook een strijdlustig heden.

Dat bleek eind juli. ‘Arbeiders bij Voordoo Doughnut in Portland hielden een nationale dag van actie om te protesteren tegen de het beweerde illegaal ontslaan van personeelsleden en om betere arbeidsomstandigheden te eisen. De arbeiders, georganiseerd in de bond Doughnut Workers United met de International Workers of the World, werden gesteund door IWW-afdelingen in Portland, Eugene, Denver, Austin, Houston, Orlando en Los Angeles, die acties organiseerden buiten plaatselijke vestigingen van de in Portland gevestigde doughnut-keten.’ En dan was de IWW ook nog jarig op die dag: 116 jaartjes jong, om precies te zijn. Voorwaar, een mooi item om deze Strijdkroniek mee af te sluiten, dacht ik zo. Tot de volgende Strijdkroniek!

Opmerking: een deel van de info kwam mij onder ogen via Twitter-account ProtestWatch, https://twitter.com/ProtestWatchED dat links naar nieuwsbronnen over de meest uiteenlopende protestacties brengt. Er is ook een Twitter-account dat iets soortgelijks doet met stakingen: StrikeNews , https://twitter.com/StrikeNewsEnDu Allebei heel nuttige bronnen van informatie.

Noten:

1 ‘Why is Guatemala on strike?’, LatinAmerica Post, 29 juli 2021, https://www.latinamericanpost.com/37822-why-is-guatemala-going-on-strikev

2 Sofia Menchu, ‘Thousands Protest in Guatemala Demanding President’s Resignation’, US News and World Report, 29 juli 2021, https://www.usnews.com/news/world/articles/2021-07-29/major-protests-swell-in-guatemala-as-calls-grow-louder-for-president-attorney-general-to-resign

3 ‘General strike against corruption in Guatemala’, 29 juli 2021, https://www.paudal.com/2021/07/29/general-strike-against-corruption-in-guatemala/

4 ‘ “People Are Outraged”: General Strike in Guatemala Denounces Corruption & Mishandling of Pandemic’, Democracy Now!, 30 juli 2021, https://www.democracynow.org/2021/7/30/guatemala_national_strike

5 ‘General strike against corruption in Guatemala’, 29 juli 2021, https://www.paudal.com/2021/07/29/general-strike-against-corruption-in-guatemala/

6 ‘ “People Are Outraged”: General Strike in Guatemala Denounces Corruption & Mishandling of Pandemic’, Democracy Now!, 30 juli 2021, https://www.democracynow.org/2021/7/30/guatemala_national_strike

7 ‘Malaysia deploys riot police as MPs attempt march to parliament’, Aljazeera, 2 augustus 2021, https://www.aljazeera.com/news/2021/8/2/malaysia-deploys-riot-police-as-mps-attempt-march-to-parliament

8 ‘Malaysia: Hundreds take to the streets in anti-government protest’, Aljazeera, 31 juli 2021, https://www.aljazeera.com/news/2021/7/31/hundreds-take-to-streets-in-anti-government-protest-in-malaysia

9 ‘Malaysia doctors strike, parliament meets as COVID strain shows’, Aljazeera, 26 juli 2021, https://www.aljazeera.com/news/2021/7/26/malaysia-doctors-strike-parliament-meets-as-covid-strains-grow

10 Jake Johnson, ‘“A Devastating Failure”: Eviction Ban Expires as House Goes on Vacation and Biden Refuses to Act’, Common Dreams, augustus 2021, https://www.commondreams.org/news/2021/08/01/devastating-failure-eviction-ban-expires-house-goes-vacation-and-biden-refuses-act

11 Brett Wilkins, ‘Progressives Issue Dire Warnings as House Bill to Extend Eviction Moratorium Dies, ‘Common Dreams, 30 juli 2021, https://www.commondreams.org/news/2021/07/30/progressives-issue-dire-warning-house-bill-extend-eviction-moratorium-dies

12 ‘Looming evictions spur growing concerns, calls for action’, Aljazeera, 1 augustus 2021, https://www.aljazeera.com/news/2021/8/1/looming-us-evictions-spur-growing-concerns-calls-for-action

13 Brett Wilkins, ‘Progressives Issue Dire Warnings as House Bill to Extend Eviction Moratorium Dies, ‘Common Dreams, 30 juli 2021, https://www.commondreams.org/news/2021/07/30/progressives-issue-dire-warning-house-bill-extend-eviction-moratorium-dies

14 ‘Looming evictions spur growing concerns, calls for action’, Aljazeera, 1 augustus 2021, https://www.aljazeera.com/news/2021/8/1/looming-us-evictions-spur-growing-concerns-calls-for-action

15 Brett Wilkins, ‘Alabama Miners Take Strike to Blackrock’s NYC hedquarters’, Common Dreams, 28 juli 2021, https://www.commondreams.org/news/2021/07/28/alabama-miners-take-strike-blackrocks-nyc-headquarters

16 Michael Sainato, ‘ “We went from heroes to zeroes”: US nurses strike over work conditions’, The Guardian, 30 juli 2021, https://www.theguardian.com/society/2021/jul/30/us-nurses-strike-covid-coronavirus-conditions-understaffing

17 ‘Voodoo Doughnut Workers Hold National Day of Action’, It’s Going Down, 1 augustus 2021, https://itsgoingdown.org/voodoo-doughnut-workers-hold-national-day-of-action/

Peter Storm