VS versus Iran: generaal dood, vijandschap springlevend

vrijdag 15 mei 2020

Onderstaand artikel schreef ik voor het Vredesmagazine. Daar – om precies te zijn in jaargang 13 nummer 2 – is een adequaat ingekorte versie van het artikel intussen verschenen. Hieronder vind je het artikel zoals het was voordat het was ingekort, maar na een klein eigen redactierondje. De versie in het vredesmagazine vind je in de PDF van het betreffende nummer: https://www.vredesmagazine.nl/tijdschrift/VredesMagazine2020-2.pdf Het stuk is geschreven ergens in de eerste vijf weken van dit jaar, ruim voor de coronacrisis volop toesloeg – een crisis die de situatie ook in die regio nogal beinvloedt.

Voor meer informatie over het Vredesmagazine, zie https://www.vredesmagazine.nl/index.php

VS versus Iran: generaal dood, vijandschap springlevend

Het jaar 2020 begon met acute oorlogsdreiging. Snel opeenvolgende gebeurtenissen brachten de VS en Iran aan de rand van een grote regionale oorlog. De acuutheid van de dreiging ebde vrij snel weg: beide kanten deinsden terug voor een confrontatie die verder di ging dan de moord op een Iraanse generaal, scherpere VS-sancties en een reeks Iraanse raketten richting Amerikaanse militairen in Irak. De chronische spanning tussen de twee staten blijft, het gevaar van een oorlog eveneens.

Oorlogspropaganda uit de VS

Op 3 januari vermoordde het militaire apparaat van de Verenigde Staten de Iraanse generaal Suleimani. Dat was het dieptepunt in een reeks eerdere confrontaties. Een Iraakse militie doodde een Amerikaanse ‘contractor’ en verwondden enkele Amerikaanse soldaten bij een beschieting van een Amerikaanse basis bij de Iraakse stad Kirkuk. Dat was op 27 december 2019. Twee dagen later bestookte de VS bases van Kataib Hezbollah, doodde daarmee 25 mensen en verwondde er 55. We zagen het bekende koloniale tarief bij vergelding: 1 Amerikaanse huurling was 25 Iraakse militieleden waard. Boze Iraniërs bezetten vervolgens op 31 december het terrein van de Amerikaanse ambassade. Iraakse, maar ook Amerikaanse troepen bestookten de actievoerders met traangas. Op 3 december volgde de militaire moordaanslag op generaal Suleimani.(1)

Die moord betekende een scherpe escalatie. Het is nogal ongehoord dat de een staat een generaal van een andere staat waarmee het formeel geen oorlog voert, uit de weg ruimt. Zo opereren mafiaclans. Iran dreigde dan ook met zware vergelding, waarom president Trump dreigde om 52 locaties in Iran aan te vallen. Dat aantal verwees naar de 52 Amerikaanse gijzelaars tijdens de bezetting van de Amerikaanse ambassade in de Iraanse hoofdstad Teheran in 1979-1980. Onder de locaties ook plaatsen met waardevol cultureel erfgoed. Die als doelwit gebruiken geldt officieel als oorlogsmisdaad, en Trump krabbelde van dat deel van zijn dreigement snel terug. Het kwam ook niet tot de luchtaanvallen waarmee de VS dreigde. Iran ging weliswaar over tot vergelding: het bestookte een basis in Irak waar zich Amerikaanse soldaten bevonden. Doelwit en timing waren echter zodanig dat de boodschap duidelijk was: Iran wilde duidelijk maken dat het terug kon slaan. Maar Iran wilde tegelijk duidelijk maken dat haar vergelding beperkt zou zijn, en was duidelijk niet uit op grote aantallen Amerikaanse doden. ‘Vergelding’ als de-escalatie. De VS maakte snel bekend dat er geen Amerikaanse soldaten slachtoffer waren geworden Daarmee gaf Trumps team aan dat ook zij er voor kozen dat ze de escalatie niet wilden doorzetten. Niet meteen, althans. Dat er geen Amerikaanse slachtoffers waren, bleek later overigens ook niet waar.

Wat zat er achter de Amerikaanse moord op Suleimani? Het Witte Huis kwam met bizarre beschuldigingen. Suleimani zou vanuit Bagdad – de plaats-delict van de criminele afrekening – op het punt gestaan hebben om grote aanslagen tegen de VS te regisseren. Er was zogenaamd een acute dreiging. Verder zou Suleimani verantwoordelijk zijn voor aanslagen die talloze Amerikaanse soldaten in Irak het leven hadden gekost. Het verhaal bleek van leugens aan elkaar te hangen. De Iraakse premier maakte bekend dat Suleimani gewoon met een commerciële vlucht naar Bagdad was gekomen, op uitnodiging van de Iraakse regering, nota bene om te overleggen met de grote rivaal van Iran, namelijk Saoedi-Arabië, op uitnodiging uit dat land.(2) Voor de bewering dat Iran op het punt stond om maar liefst vier Amerikaanse ambassades aan te vallen, werd geen bewijs geleverd. Minister Esper van Defensie gaf toe dat hij geen informatie had die daarop wees.(3) Minister van Buitenlandse Zaken Pompeo verklaarde dat Suleiman was omgebracht als ‘afschrikking’ van mogelijke complotten uit Iraanse hoek: van een directe reactie op een specifieke dreiging vanuit Iran was bij hem ook gene sprake.(4) En Trump Himself zei, zonder met bewijs te komen, dat er weliswaar echt een acute dreiging vannuit Iran was, maar dat het niet uitmaakte: ‘het doet er niet toe vanwege zijn verschrikkelijke verleden’.(5) Suleimani moest dood omdat hij erg nare dingen gedaan zou hebben.

Hoe zat het met die nare dingen van Suleimani? Zoals gezegd: hij zou verantwoordelijk zijn voor de dood van Amerikaanse militairen in Irak. Iran zou wapens, met name de gevreesde bermbommen ofwel IEDs, geleverd hebben aan strijders die Amerikaanse soldaten daarmee opbliezen. In officiële Amerikaanse ogen is zoiets terrorisme. Maar dat is natuurlijk knallende onzin. De Amerikaanse soldaten waren in Irak als deel van een door president Bush in 2003 gestuurde invasie- en bezettingsmacht. Iraakse soldaten namen na de ineenstorting van het Iraakse militaire apparaat na de Amerikaanse inval hun geweer mee naar huis… en begonnen na verloop van tijd de bezettingsmacht te bestoken. Allerlei andere Irakezen deden hetzelfde, vanuit nationalistische en religieuze motieven. Veel van die strijders waren Soennitische militanten, en lieten zich inspireren door een uiterst reactionaire versie van de islam. Het latere IS/Daesh heeft hier mede haar wortels, destijds heetten dat gezelschap Al Qaeda in Irak. Die deden de meest verschrikkelijke dingen, maar het bestoken van Amerikaanse bezettingstroepen die in Irak niets te zoeken hadden, viel daar wat mij betreft niet onder. Bezetters opblazen is wat mensen die onder een bezetting leven wel vaker doen, er is niets buitengewoon schandaligs aan.

Er waren ook Sjiitische Irakezen die de bezetters bestreden. En al gauw klonk de beschuldiging dat Iran, met haar Sjiitische bewind, deze Irakezen steunde en van wapens voorzag. Het verhaal dat Suleimani verantwoordelijk zou zijn voor de dood van Amerikaanse soldaten, is een recente versie van precies die beschuldiging. Maar het gaat hier dus om soldaten die in Irak waren als oorlogvoerende macht. Het is niet raar dat Irakezen probeerden terug te vechten met alles wat ze konden vinden of verwerven. Als ze daarbij IEDs van Iran kregen of kochten, verandert dat hier niets aan. De VS voerde oorlog in Irak, en Irakezen vochten terug. Dat daarbij net alleen Irakezen omkwamen, maar af en toe ook Amerikaanse soldaten, hoort er bij. Je kunt zelfs zeggen: die Irakese strijders stonden in hun recht, de Amerikaanse militairen niet. Zo ver ga ik niet (meer): de dominante stromingen onder die Irakese strijders wilden namelijk niet alleen de VS weg hebben, ze wilden ook een despotisch regime vestigen of in ere herstellen. Tussen bezetting en despotisme gaan kiezen vind ik geen verstandig idee. Maar hoe dat ook zij: met terrorisme heeft het opblazen van Amerikaanse soldaten in Irak niets te maken. Terrorisme is geweld tegen de burgerbevolking, om angst te zaaien en daarmee politiek effect te bereiken. Hier was sprake van militair geweld tegen oorlogvoerende soldaten, en dat is niet hetzelfde.

Dus, zelfs al zou Suleimani hoogstpersoonlijk IEDs aan Iraakse strijders hebben geleverd die daarmee Amerikaanse soldaten opbliezen, dan nog had dat met terrorisme niets te maken en was het een absurde reden om hem te vermoorden. Met net zoveel recht zou de Sovjet-Unie een Amerikaanse generaal hebben mogen omleggen tussen 1979 en 1989, in de tijd dat de VS wapens leverde aan Afghaanse strijders om daarmee Russische soldaten te bestoken. Maar het verhaal is ook nog eens minstens onbewezen en waarschijnlijk doodgewoon niet waar. Er is onderzoek gedaan naar de herkomst van het soort IEDs in Irak waarmee de VS-troepen werden bestookt. Iraakse strijders kochten die dingen gewoon op de vrije markt in Irak zelf, een vrije markt die ruim baan had gekregen nadat de VS de Iraakse staat aan gruzelementen had geschoten. Of ze knutselden die dingen in elkaar uit alle militaire materialen die na de ineenstorting van het Iraakse machtsapparaat overal rondzwierven. ‘ Zelfs de voorzitter van de gezamenlijke Chefs van Staven, Marinegeneraal Peter Pace, gaf toe dat er geen bewijs was dat de Iraanse regering Iraakse opstandelingen voorzag van de dodelijke wapens.’(6) Er zal wellicht best eens zo’n IED van Iran naar Iraakse strijders zijn gegaan. Maar voor het verwerven van die dingen hadden die strijders Iran helemaal niet nodig. Wijzen op een Iraanse rol was destijds een manier om een schuldige aan te wijzen voor het Amerikaanse debacle in Irak. Bovendien maakte het deel uit van het stemming maken tegen Iran, ook in die tijd al aangewezen als komend doelwit van Amerikaanse agressie.

Achter de vijandschap

Doelwit van Amerikaanse agressie is Iran overduidelijk nog steeds. Dat ook Trump er eventjes van afziet om niet tot een grootschalige aanval over te gaan, verandert daar niets aan. Maar waar is de vijandschap tussen de twee staten eigenlijk op gebaseerd? Daarover doen, ook in linkse en radicale kringen, de meest merkwaardige gedachten de ronde. Natuurlijk hoef ik in dit vredesmagazine niet echt uit te leggen dat de Amerikaanse houding niet is ingegeven door oprechte begaanheid met de mensenrechten van Iraniërs. De VS heeft decennia lang een brute dictatuur in Iran overeind gehouden en volgepropt met wapens. Dat was het regime van Sjah (Keizer) Reza Pahlavi, door een CIA-staatsgreep aan de macht geholpen in 1953. Mensenrechtenschendingen zijn ook geen enkel probleem als Amerikaanse bondgenoten ze bedrijven: Saoedi-Arabië doet in bruutheid niet bepaald onder voor Iran, en Saoedi-Arabië heeft Amerika als gewaardeerde klant en onmisbare bondgenoot. Moeten we het over mensenrechtenschendingen – tot en met grootschalige etnische zuivering en uithongering van hele bevolkingen – door de staat Israël hebben? Ook die staat wordt in haar wreedheid door de VS gesteund, zoals uit dat bizarre ‘ vredesplan’ van Trump weer blijkt. Nee, het schenden van mensenrechten is niet het bezwaar wat de VS tegen Irans regime heeft.

Bang voor Irans militaire macht hoeft de VS ook niet te zijn. Iran omringd door bases met vele duizenden Amerikaanse militairen, Amerikaanse oorlogsschepen varen in de buurt rond, Amerikaanse raketten staan vanaf bases en oorlogsschepen op Iran gericht. Niets daarvan geldt andersom: er zijn geen militaire bases van Iran in Canada en Mexico, er varen geen Iraanse kernonderzeeërs, van raketten voorzien, voor de kust bij New York en San Francisco. Cijfers spreken ook duidelijke taal. Zelfs een pro-Westerse bron als de oude Koude-Oorlogszender Radio Free Europe (RFE) geeft dat aan.(7) Iran heeft geen kernraketten, geeneens raketten die de VS kunnen treffen. Andersom wel. Iran steekt ‘meer dan 18 miljard dollar’ in haar militaire budget en is daarmee nummer 18 op de wereldranglijst. De VS stopt in haar militaire budget 700 miljard dollar en is daarmee als nummer 1 op die ranglijst ‘zonder rivaal’. Ja, Iran geeft vermoedelijk meer uit dat die ruim 18 miljard: er zijn de opbrengsten die de Revolutionaire Garde haalt uit allerlei zakelijke, commerciële activiteiten, zoals RFE aangeeft. Dat die opbrengst genoeg is om het gat tussen 18 miljard en 300 miljard ook maar bij benadering te dichten, maakt ook RFE niet aannemelijk. Het idee dat Iran een bedreiging vormt voor de VS is bespottelijk. De militaire verhoudingen wijzen op het omgekeerde.

Is het dan het m binnenlandse beleid van Iran dat de vijandigheid van de VS oproept? Voert Iran een beleid waarmee ondernemers niet uit de voeten kunnen? Is er sprake van zodanig staatsingrijpen in de economie en de sociale verhoudingen, dat multinationale ondernemingen en hun gewapende deurwaarder de VS zich zorgen hoeven te maken? Het is een idee dat je in linkse kringen wel tegenkomt: Iran als sta-in-de-weg, als obstakel tegenover de neoliberale wereldorde. Maar het klopt niet.

Ja, in Iran vond in 19780-1979 een diepgaande revolutie plaats. Heel even leken arme mensen de overhand te krijgen. Kapitalisten vluchtten en lieten ‘hun’ fabrieken achter. Arbeiders staakten en verwierven in bedrijven een stuk zeggenschap. De sjah kneep er tussenuit. Maar de nieuwe machthebbers gingen ogenblikkelijk over tot pogingen om de kapitalistische orde te herstellen. Ze kregen alleen ruzie over hoe dat moest. Liberale technocraten werden enige tijd door geestelijk leider Khomeini getolereerd, maar al snel benutte Khomeini de frustraties van arme mensen om die liberalen weg te werken. Handig was daarbij dat die liberalen goede verhoudingen met de VS zochten, terwijl voor hele veel arme mensen de VS een intens gehate macht was vanwege de steun aan de Sjah vanuit die VS. Khomeini benutte die anti-Amerikaanse houding om de liberalen weg te werken, zijn regime een anti-imperialistisch sausje te geven. Genoemde bezetting van de Amerikaanse ambassade kwam hem daarbij uitstekend van pas. Linkse stromingen lieten zich op het verkeerde been zetten: ze durfden zich niet tegen Khomeini uit te spreken, uit angst voor pro-imperialistisch te worden uitgemaakt. Khomeini won het machtsspel en bouwde een meedogenloze dictatuur op. Toen Iran ook nog eens werd aangevallen door Irak, dat daarvoor goedkeurend door de VS werd toegeknikt, kon Khomeini’s regime ook behendig inspelen op nationalistische thema’s: het vaderland is in gevaar! Oppositie kwam al gauw gelijk te staan aan landverraad.

Bij dit alles kwamen arme mensen, arbeiders en arme boeren, maar ook studenten en dergelijke, hardhandig buiten spel gezet. Ze mochten het voetvolk leveren voor het ‘revolutionaire’ regime, nogal wat arme mensen maakten vrij snel carrière in het veiligheidsapparaat. Een van hen was trouwens de boerenzoon Suleimani. Maar aan de ondergeschikte positie van de meerderheid van armen kwam daarmee geen eind. Opwaartse mobiliteit van sommigen uit de onderste klassen is niet hetzelfde als van emancipatie van die onderliggende klassen. Van die emancipatie was geen sprake.

Maar om de arme , van hoop beroofde bevolking van Iran rustig te houden, om het bewind van een brede sociale basis te voorzien, opereerde dat bewind aanvankelijk voorzichtig. Politieke rechten kregen arme mensen nauwelijks of niet, de repressie was intens. Maar de staat nam wel een groot deel van de economie in handen, en zorgde voor basisvoorzieningen zoals onderwijs en gezondheidszorg. Natuurlijk speelde hierbij de oorlog met Irak [X] – waarvoor het bewind steun onder een opgeleide en niet al te zieke bevolking hard nodig had – een rol. Hoe dan ook, Iran werd in de jaren tachtig een staat die keihard repressief bestuurd werd, maar met een economie waar de staat veel greep op had en waarin de bevolking bepaalde voorzieningen kreeg. In die jaren was Iran als het ware een sociaaldemocratie zonder veel democratie.

Na het eind van de oorlog met Irak, en snel erna de dood van Khomeini, veranderde dat echter. Privatiseringen werden doorgevoerd, er kwamen marktgeoriënteerde ‘hervormingen’: ‘de laissez-faire-kijk op de economie begon in Iran in 1988, toen de acht jaar durende oorlog tussen Irak en Iran ten einde kwam en wijlen president Rafsanjani naar het presidentschap van het land opklom.’ De huidige president Rouhani was in die tijd voorzitter van een soort neoliberale denktank die Rafsanjani van advies en adviseurs voorzag.(8) Er kwam een liberale vleugel in het bewind op die hier verder in wilde gaan en ook iets meer politieke en culturele vrijheid voorstond. Maar ook conservatieven gingen de weg van de markt steeds nadrukkelijker in, terwijl het veiligheidsapparaat zelf ook grootschalig in zaken ging. En terwijl stoere ‘anti-imperialistische’ uitspraken uit Teheran bleven komen, hield de Iraanse staat zich in grote lijnen aan de richtlijnen van neoliberale instellingen als het IMF, waarmee de Iraanse staat samenwerkte. Het waren prijsstijgingen tegen gevolge van het bezuinigingen op subsidies die aanleiding waren tot een felle, en snoeihard onderdrukte, opstand van straatarme Iraniërs in november 2019. Over de repressie schreeuwde Trump moord en brand. Het snoeien in subsidies waardoor de bevolking tot opstand, ondervond onder Westerse regeringsleiders inclusief Trump geen hoorbare kritiek. Dat soort bezuinigingen zijn neoliberale common sense, in Iran niet minder dan in Chili of de VS of Nederland. Nee, gebrek aan neoliberalisme is niet wat de VS op het Iraanse bewind heeft aan te merken, want van zulk gebrek is geen sprake.

Wat de VS niet bevalt aan Iran is iets anders: de relatieve macht van dat land, als regionale mogendheid, en de onafhankelijke koers die het land daarbij vaart. Iran wil – voor haar eigen staatsveiligheid tegenover vijanden en rivalen – een regionale mogendheid zijn. Het heeft een positie en ambities die vergelijkbaar is met Brazilië in Zuid-Amerika en India in Zuid-Azië. Daartoe maakte Iran van de Amerikaanse inval in Irak en het erop volgende machtsvacuüm gebruik om via Sjiitische bewegingen haar invloed daar te versterken. Daartoe levert Iran steun aan de Houthi-beweging in Jemen, een beweging die bepaald geen marionet van Teheran is maar wel door Iran benut wordt om voor regionaal tegenwicht tegen Saoedi-Arabisch overwicht in Jemen te zorgen. Daarom houdt zij een regionale bondgenoot als de Syrische staat onder Assad de hand boven het hoofd, met harde en wrede hand, een hand die tot voor kort ook de hand van Suleimani was. De man was dus wel degelijk ene onderdrukker wiens dood met goede reden door weinig vrijheidslievende mensen in Irak en Syrië wordt betreurd.

Het bouwen van Iraanse regionale invloed botst met wat de VS als haar belangen ziet. Die belangen lopen parallel met die van Irans grote rivaal, Saoedi-Arabië. En die belangen zijn ook verbonden aan de staat Israël, terwijl Iran aan tegenstanders van die staat – hezbollah in Libanon, hamas in de Gazastrook – steun verleent. Waar India onder Modi en Brazilië onder de eveneens uiterst rechtse Bolsonaro hun hegemonie kunnen bouwen zonder met die van de VS te botsen, is dat bij Iran veel minder het geval. Het wringt tussen die twee staten. Het is een belangenconflict tussen een regionale macht van zeker gewicht, en de grootste supermacht ter aarde.

En die supermacht wil niet dat die regionale tegenpool zich verder versterkt en nog onafhankelijker gaat optreden. Het Iraanse nucleaire programma is een symbool van die Iraanse kracht en ambities. Dat moet wat de VS betreft dus worden gekortwiekt. Dus maken opeenvolgende presidenten stemming, komen met een verhaal dat Iran bezig is met de ontwikkeling van kernwapens. Daarmnee verraadt de VS een diepere angst: dat er in het Midden-Oosten een macht zou opstaan die het Israëlische kernwapenmonopolie doorbreekt. Zou dat gebeuren, dan is het Westerse overwicht in een regio tjokvol olie en gas een heel stuk minder gegarandeerd.

Maar de VS weet allang dat er van werkelijke ontwikkeling van kernwapens door Iran geen sprake is. Onderzoek na onderzoek liet dat zien, zo ook een zogeheten National Intelligence Estimate (NIE), een schatting door de Amerikaanse inlichtingendiensten in 2007. Zelfs toenmalig resident Bush, die Iran zo ongeveer als volgend doelwit na Irak had aangewezen, erkende later: ‘Hoe kon ik, na de NIE, ooit uitleggen dat ik het militaire apparaat had gebruikt om de nucleaire installaties van een land te vernietigen van een land waarvan de inlichtingengemeenschap zei dat het geen actief kernwapenprogramma had?’(9)

Maar ook zonder kernwapens in de maak wilden opeenvolgende Amerikaanse presidenten geen nucleair programma in Iran zien. President Obama sloot in 2015 een akkoord waarin dat programma in beperkte vorm mocht worden voortgezet. Trump maakte aan dat akkoord een eind, en stelt steeds strengere sancties in. De VS stuurt troepen naar de regio, en de taal van Trump wijst ook op escalatie. Op korte termijn zijn er compromissen denkbaar tussen de twee staten. Maar de ambitie van Iran om zich als regionale mogendheid te handhaven is net zo goed sterk als de ambitie van de VS om aan die zelfstandige regionale machtspositie een eind te maken of die althans zeer ernstig int e perken,. De botsing van belangen is diepgaand, en maakt oorlog op termijn toch waarschijnlijk.

Partij kiezen?

Betrof het hier louter een strijd tussen staten, dan zou ik overhellen naar de Iraanse kant. De VS v bedreigt Iran fundamenteel; Iran bedreigt hooguit de oppermacht van de VS, maar daarmee niet de VS zelf. Het is de VS die keer op keer escalerende stappen zet en het tempo bepaalt. Iran laat zich niet onbetuigd, maar reageert voornamelijk. De VS is in dit verhaal de agressor, en heeft Iran niet het recht zich tegen agressie te verdedigen?

Niet helemaal. In de eerste plaats: kies je voor het kleinere kwaad – Iran – tegen het grotere – de VS, dan help je dat kleinere kwaad niet kleiner te maken, maar juist groter. Maak Iran sterker, en de ambities zullen daarmee gelijk op groeien. Wat begon als defensief opererende macht wordt dan uiteindelijk meer dan dat. Dat Iran is de verdediging zit, is niet omdat Iran aardige leiders heeft en de VS niet. Dat Iran in de verdediging zit, komt omdat Iran zwakker is dan de VS. Maak Iran sterker, dan zal je zien dat het defensieve karakter van Irans ambities niets principieels in zich draagt.

Maar ook dit is nog veel te beperkt geredeneerd. Een conflict tussen staten is altijd meer dan dat, want staten hebben onderdanen die door staten worden uitgeperst om de belangen van machthebbers in die staten te dienen. Conflicten tussen staten en staatsleidingen zijn als ruzies tussen gewelddadige bendes en hun leiders. Soms is een grotere mafia de aanjager van zo’n bende-oorlog, en zit een kleinere mafiagroep in de verdediging. Dan nog is het de bende-oorlog zelf die funest is – voor het voetvolk van die bendes, maar vooral voor de mensen die leven in het gebied waar die bendes hun strijd uitvechten. Voor die mensen maakt het niet wezenlijk uit wie van de bendes is begonnen, en welke de sterkste is: ze zijn slachtoffer van de oorlog zelf. Dat geldt voor oorlogen tussen staten ook.

Wie er ook begonnen is en wie er ook de overhand heeft, aan beide kanten zijn het arme mensen die de rekening betalen, in de vorm van dienstplicht en belastingen, in de vorm van levensgevaar als de bommen en raketten beginnen te vallen. Als Iran zich alleen maar tegen de VS kan verdedigen door de bevolking nog verder uit te plukken, de censuur verder op te voeren en oppositie verder te muilkorven, dan begaat Iran daarmee onrecht tegen die bevolking. Voor de VS, die hetzelfde doet maar dan om haar aanval te kunnen doen, geldt natuurlijk het zelfde. Die heeft het volste recht zich te verweren. Dat staat haaks op het partij kiezen tussen staten. Ook een staat die op beperkte manier in haar recht staat tegenover een agressor, staat daarmee nog niet in haar recht tegenover haar onderdanen die ze uit naam van die strijd uitplukt, de mond snoert en naar de frontlinies jaagt.

Nu al kunnen we zien wie de echte verliezers zijn van de dreigende escalatie tussen Iran en de VS. Niet de Iraanse staat en haar corrupte functionarissen, die de sancties echt wel weten te ontduiken. Wel de Iraanse bevolking wiens protest in een golf van opgefokte vaderlandsliefde wordt gesmoord, gelukkig niet helemaal met succes. Wel de demonstranten in buurland Irak die onder druk gezet worden om een keus te maken tussen twee vijandige machten voor wie de belangen en verlangens van de Iraakse bevolking slechts tellen voor zover zij die bevolking voor eigen gewin denken te kunnen gebruiken. Waar mensen die opkomen voor een iets beter leven, met genoeg te eten, een plek om te wonen, vrijheid en niet langer overal rond fluitende kogels, de dupe zijn van militarisme en rivaliteit tussen mogendheden, daar is dat militarisme en die rivaliteit zelf de vijand. Hier helpt geen partij kiezen voor een van de oorlogvoerende machten. Hier geldt slechts het partij kiezen tegen de oorlog zelf, en tegen iedereen die de oorlog voorbereiden, propageren en voeren.

Noten

[X] Toegevoegd, 16 mei, 4.15 uur: hier stond eerst Iran, maar Irak is correct. Dank aan degene die me er op wees.

1 Voor een aardige chronologie van de gebeurtenissen en de aanloop, zie: ‘US-Iran tensions: Timeline of events leading to Soleimani killing’, Aljazeera, 8 januari 2020, https://www.aljazeera.com/news/2020/01/iran-tensions-timeline-events-leading-soleimani-killing-200103152234464.html

2 Juan Cole, ‘Iraqi Parliament resolves to Kick Out US Troops, and Trump Threatens Mother of All Sanctions’, Informed Comment, 6 januari 2020, https://www.juancole.com/2020/01/parliament-threatens-sanctions.html

3 Samantha Michaels, ‘Defense Secretary Says he “Didn’t See” Intel to back Up Trump’s Latest iran Claim’, Mother Jones, 12 januari 2020, https://www.motherjones.com/politics/2020/01/esper-didnt-see-intelligence-trump-four-embassies-iran-soleimani/

4 ‘Pompeo says killing of Suleimani is part of ‘bigger strategy’ to deter US foes’, The Guardian, 14 januari 2020, https://www.theguardian.com/world/2020/jan/14/pompeo-says-killing-of-suleimani-is-part-of-bigger-strategy-to-deter-us-foes

5 ‘Trump: “Doesn’t really matter’ if Soleimani posed imminent threat’, Aljazeera, 13 januari 2020, https://www.aljazeera.com/news/2020/01/trump-doesn-matter-soleimani-posed-imminent-threat-200113180451067.html

6 Stephen Zunes, ‘ There is Zero Actual Evidence Iran is responsible for Killing Hundreds of Asmericans’, The Progressive, 7 januari 2020, https://progressive.org/dispatches/-no-evidence-iran-is-responsible-for-the-deaths-of-hundreds-of-americans-zunes-200107/

7 Dragan Stavljakin & Pete Baumgartner, ‘Persian Mirght: How Strong is Iran’s Military?’ Radio Free Europe/Radio Liberty, 9 januari 2020, https://www.rferl.org/a/persian-might-a-look-at-tehran-s-military-capability-amid-the-u-s–iranian-conflict/30368967.html

8 Ismael Hossein-Zadeh, ‘Neoliberal Economics: the Plagua of Iran’s Economy’, Counterpunch, 3 oktober 2018, https://www.counterpunch.org/2018/10/03/neoliberal-economics-the-plague-of-irans-economy/

9 Nicolas J. S. Davies, ‘The U.S. is Recycling Its Big Lie About Iraq To Target Iran’, Common Dreams, 28 januari 2020, https://www.commondreams.org/views/2020/01/28/us-recycling-its-big-lie-about-iraq-target-iran

Peter Storm