Kameraad Valentijn

Dit stuk schreef ik in 2008, kort voor Valentijnsdag van dat jaar. Ik was toen nog lid van de Internationale Socialisten (IS) en derhalve nog officieel, gediplomeerd en erkend trotskist. En Ravotr heette toen nog Rooieravotr. Maar zoals je kunt lezen, was er van respect voor orde en opgelegde discipline al weinig sprake meer en woekerde de anarchie al aardig. Dus ik adopteer het artikel alsnog met terugwerkende kracht als eigen anarcho-proza, en plaats ik het hier nu. Het origineel staat nog online (8). En dat IS-lidmaatschap was trouwens binnen een week na verschijning van dit stuk voorbij.

Ik heb een enkele aanpassing aangebracht in taalgebruik, en wat kleine correcties en edits. De hyperlinks zijn omgezet in voetnoten, voor zover het tenminste geen dode links betrof. Enjoy 🙂

Noot:

(8) Peter Storm, ‘Kameraad Valentijn’, Rooieravotr, 11 februari 2008, http://rooieravotr.blogspot.com/2008/02/kameraad-valentijn.html

Kameraad Valentijn

Even een geheugensteuntje voor wie de commerciële hype eromheen helemaal ontgaat (geluksvogel!): vandaag (**) is het 14 februari en dus Valentijnsdag. Je weet wel, die zenuwentoestand waarin miljoenen mensen zich afvragen of ze het aandurven hun geheime geliefde een kaart te sturen, of dat ze van een anonieme geheime geliefde een kaart of andere boodschap zullen krijgen. En al die kaarten en attenties moeten natuurlijk worden gemaakt en verkocht, of anderszins via advertentie te gelde worden gemaakt. Ook de liefde wordt hier misbruikt als aanleiding tot platte winstmakerij.

Zoals zo vaak met dit soort commercieel misvormde happenings is ook hier de oorsprong toch wel aardig, en lichtelijk rebels. Valentijnsdag is ingevoerd ter ere van, je raadt het al, de heilige Valentinus.(1) Een verhaal vertelt dat het hier een Romein betrof die tot het Christendom bekeerd was en daarvoor ter dood werd gebracht. Vlak daarvoor wist hij een briefje aan zijn geheime geliefde te sturen: ‘Van je Valentijn’. Vandaar dus. Een ander verhaal schetst Valentijn als priester die een keizerlijk verbod trotseerde: keizer Claudius II vond dat soldaten niet mochten trouwen, daar werden het watjes van of zoiets. Valentijn vond liefde belangrijker dan regels en militair vertoon, en sloot stiekem soldatenhuwelijke af. Daar kwam de keizer achter en die liet Valentijn ter dood brengen. Valentijn is dus begonnen als een soort van verzetsheld. Liefde tegenover onderdrukking, zo’n iemand verdient sympathie en – hopelijk iets effectiever – navolging.

Maar navolging is iets anders dan commercieel misbruik. Het is net als met al die andere ‘feest’dagen. Moederdag: verwaarloos je moeder 364 dagen per jaar, en maak dat goed met een boeketje bloemen op een zondag in mei. Vaderdag: vervang ‘moeder’ door ‘vader’, ‘boeketje bloemen’ door ‘stropdas’, en ‘mei’ door ‘juni’, zie verder onder ‘Moederdag’. Sinterklaas: kijk niet naar je kinderen om gedurende 364 dagen per jaar, en maak dat goed met een avond vol peperdure cadeaus op 5 december. Het familiefeest Kerst niet te vergeten: leef het hele jaar door keurig langs elkaar heen, en maak dat goed met een gezamenlijk diner, onder enorme stress voorbereid en in ijzige, achter plastic glimlachen verstopte, atmosfeer. Overdrijf ik? Ja. Daar heb ik nu eens zin in.

O ja, links, pardon ‘links’ kan er ook wat van, trouwens. Eén Mei, ook zoiets: regeer als PvdA samen met CDA of VVD, pluk je achterban kaal met bezuinigingen, en maak dat goed door als minister de Internationale te komen zingen in Huize Avondrood. Vertrap de arbeidersrechten, van Havana via Peking tot Pjongjang (en vroeger in Moskou en waar al niet), en geeft de arbeiders in ruil daarvoor één vrije dag met optochten, parades en picnics. Zo valt alles wat goed en mooi is kapot te maken ten gunste van macht en geld – zolang als we dat toelaten.

Valt er van dit feest nog iets te redden? Ik weet het niet, maar een enkele reactie is toch wel aardig. Zo vond ik op de website van Freedom Road, een Amerikaanse linkse organisatie eens een prachtige parodie-leus vanwege Valentijnsdag.(2) Een stukje vertaling:

‘Proletariërs en Onderdrukte Volkeren, Begroet Kameraad Valentijn’s Dag in de geest van vastbesloten revolutionair optimisme! Ontmasker, trotseer en bestrijd sinistere burgerlijke plannen om Kamerdaad Valentijn’s Dag om te vormen in een feest van koopwaren, een versterking van opgelegde heteroseksualiteit, en een viering van patriarchale normen’….

De toonzetting is klassiek Maoïstisch, en dat is gezien de wortels van deze groep niet vreemd; het betreft een organisatie die is voorgekomen uit het sterke Maoïstisch-revolutionaire politieke milieu in de VS in de vroege jaren zeventig. Dat ze met zo’n leus vol zelfspot komen, laat zien dat het hier niet om platte sektariërs gaat. En ook een blik op de rest van hun website laat zien dat er door deze lieden wordt nagedacht en naar serieuze linkse strategieën wordt gezocht. Maar ik dwaal af.

Alleraardigst is ook de suggestie die Charlie Brooker doet in een column in The Guardian (3), gevonden via het marxistische weblog Histomat.(4) Eerst schetst hij het leed dat Valentijnsdag vele mensen aandoet. Al die angstige geliefden: zal ik iets sturen, of is dat raar? Maar als ik niks stuur, en de ander geeft me een duur cadeau? En dan de stelletjes met een uitgebluste relatie die de dag aangrijpen voor een etentje waarbij de schijn des te hoger moet worden gehouden naarmate de leegte groter is. Niet te vergeten die alleenstaanden die dat juist díé dag ingewreven krijgen, degenen die net een relatie achter zich hebben en de pijn nog aan het verwerken zijn… Een verschrikking, kortom.

Brooker pleit dan ook voor OnValentijnsdag, op 15 februari. Een dag waarin je je ex een hatelijk berichtje kunt sturen, waarin je je geliefde voor wie je steeds minder voelt een boodschap kunt laten bezorgen met teksten als ‘DYING INSIDE’. Een dag ook waar restaurants gelegenheid bieden voor speciale etentjes: zonder wijn (dus smijten met drank geeft geen nare vlekken), en mét sekswerkers in de toiletten; het eten is extra gepeperd: als er dan tranen rollen kunnen mensen altijd nog denken dat het door de scherpte komt, dat voorkomt al te gênante zaken…

Natuurlijk, allemaal malligheid, maar toch. Het idee dat je de liefde één dag in het jaar toewijst is inderdaad bespottelijk, net als het idee dat daar dan nog grof geld aan ‘verdiend’ moet worden ook. Het is de Spektakelmaatschappij zoals Guy Debord die analyseert(5) in optima forma. Parodie en bijtend sarcasme is wel het allerminste dat we in stelling kunnen brengen.

Maar misschien is het tijd voor de vorming van een Valentijns Brigade, een verzetsgroep die alles sloopt wat de liefde inperkt , alles doorbreekt wat de liefde tegenhoudt – en die snapt dat liefde veel meer is dan wat twee romantische verliefden voor elkaar voelen: het zit in vriendschappen, in de band tussen kameraden-in-verzet, in elke band waarin mensen om elkaar geven. En misschien is Een Mei een mooie dag om dat te lanceren. Smeedt liefde en solidariteit – feitelijk zijn het varianten van hetzelfde – aaneen, breng ze tot gelding, en geen van de oude machten die ons neer houden blijft overeind. David Rovics zong het al: ‘Here’s to love and solidarity – and a kiss behind the barricade’.(6)

(**) en niet ‘Komende donderdag’ zoals er eerder nog stond… Dat gold in 2008, maar nu dus niet.

Noten:

1 ‘Valentijnsdag’, Wikipedia, https://nl.wikipedia.org/wiki/Valentijnsdag (gecheckt 14 februari 2020); bij het origineel stond een andere link maar die werkt niet meer. Niet alle details over de oorsprong staan helaas in de Wiki-link.

2 De link die in mijn originele stuk aangebracht was naar de bron van dit fraais, werkt helaas niet meer. Ik heb wel de Valentijnsleuzen van 2019 weten te vinden: ‘Official Comrade Valentines’ Day Slogans’, https://roadtoliberation.org/comrade-valentines-day-slogans/ ZE zijn niet heel veel anders dan in 2008. Overigens vraag ik me nu (februari 2020) met terugwerkende kracht af of hier wel sprake was en is van bewust bedoelde zelfspot…

3 Charlie Brooker, ‘What we need is a festival to celebrate love’s many torments. Bring On Unvalentine’s Day’, Guardian, 11 februari 2008, https://www.theguardian.com/commentisfree/2008/feb/11/charliebrooker.relationships

4 Snowball, ‘Charlie Brooker on Unvalentine’s Day, Histomat, 11 februari 2008, http://histomatist.blogspot.com/2008/02/charlie-brooker-on-unvalentines-day.html

5 Guy Debord, ‘Society of the Spectacle’ (vertaling van Societe du Spectacle), 1967, https://www.marxists.org/reference/archive/debord/society.htm

6 David Rovics, ‘Behind the Barricades’, bijvoorbeeld via https://www.youtube.com/watch?v=kHCmw5tv1CU

Peter Storm