VS escaleert richting oorlog met Iran

vrijdag 3 januari 2020

Weet je wat? We doen gewoon gezellig weer eens een grote oorlog in het Midden-Oosten! Dat kleinschalige gerommel in Jemen, dat is voor een rechtgeaard militarist natuurlijk niet voldoende. Dat is kennelijk het idee in het Witte Huis in Washington. Zeiden ze in de Amerikaanse hoofdstad in 2003 al niet ‘Iedereen gaat naar Bagdad, maar echte mannen gaan naar Teheran’? Welnu, Teheran, here we come! Dat is de trend dezer dagen: een Amerikaanse oorlog tegen Iran. Allemaal in het kader van de strijd tegen terrorisme, vanzelfsprekend. De gevolgen zijn potentieel zeer, zeer ernstig.

We weten het. Iran – met een op geen enkele manier een verdedigbaar of prijzenswaardig bewind – ontwikkelt kernenergie. De VS wil dat niet, en beweert dat Iran een kernwapen ontwikkelt. Amerikaanse sancties volgden, maar ook overleg. In 2016 kwam er een akkoord; Iran zou het een beetje rustig aan doen mat haar nucleaire ontwikkeling, de VS zou haar sancties afbouwen. Toen kreeg de VS Trump. Die zegde vorig jaar dat akkoord op en stelde akelig scherpe sancties in. Iran beschouwt dat, niet onlogisch, als een oorlogsdaad. In de Perzisch/Arabische Golf vonden enkele confrontaties plaats waarvan Iran veelal zonder bewijs de schuld kreeg. De spanning steeg, daalde weer wat, maar bleef hoog.

Vanaf oktober 2018 kwam in buurland Irak een flink deel van de bevolking in opstand tegen de corrupte politieke top. In het Iraakse politieke bestel heeft Iran flinke invloed, via pro-Iraanse partijen en milities. Ironisch: dat politieke bestel is op poten gezet onder toezicht en druk van de VS, nadat dit land Irak was binnengevallen en aan haar wrede bezetting was begonnen. Het bestel kwam neer op verdeling van politieke invloed langs religieus-etnische lijnen. Dit bestel staat in Irak bekend as het Muhasasa-systeem.(1) Partijen speciaal voor Koerden, voor Soennieten, en voor de grootste bevolkingsgroep, de Sjiieten, verdelen onderling de macht. Rijke leden van die bevolkingsgroepen domineren die partijen, en binden hun arme geloofsgenoten aan zich door baantjes te verdelen en dergelijke. Zo staan arme Sjiieten achter rijke Sjiitische leiders, en tegenover arme Soennieten, die achter hun rijke Soennitische leiders staan. Verdeel en heers. Tegen dat bestel richt zich het protest.

In Iran zijn de meeste mensen ook Sjiitisch, het bewind in Teheran houdt een Sjiitisch-islamistisch profiel overeind. Dat bewind oefende via dominante Sjiitische partijen dan ook al snel veel invloed uit in Irak. De protesterende bevolking bestreed die partijen, en terecht. Die maakten deel uit van de corrupte machtsstructuren. Maar die corrupte machtsstructuren waren daar dus onder rechtstreeks Amerikaans toezicht neergezet. De protesten richtten zich expliciet tegen Iraanse invloed, maar impliciet dus ook tegen die Amerikaanse erfenis. Natuurlijk is hier het gevaar dat de VS het protest misbruikt tegen de Iraanse invloed. Maar daarmee zou de VS dus strijd steunen tegen hun eigen erfenis.

En de ironie gaat nog verder. Zowel Iraanse en pro-Iraanse milities als Amerikaanse soldaten en bommenwerpers vochten de afgelopen jaren tegen IS/Daesh. En dat deden ze in Irak. De aartsrivalen en tegenstanders waren daar dus tegelijk impliciet bondgenoten. Deze factor speelt nu minder, nu IS/Daesh aanzienlijk is verzwakt door al dat militaire geweld. Dat kan echter zo weer veranderen.

Het is in die driedubbele context dat recente gebeurtenissen zich afspelen. De VS wil de Iraanse invloed – in een regio waar Iran ligt en niet de VS – bestrijden, ook met wapens. Het conflict over Inrans nucleaire programma is daarvan een onderdeel. Het is alsof Iran de Amerikaanse invloed in Noord-Amerika wil bestrijden, en doet alsof het in Noord-Amerika iets te zoeken heeft. Niemand zou dat aanvaardbaar vinden. Maar dat de VS omgekeerd hetzelfde doet bij Iran op de stoep, vinden mensen klaarblijkelijk doodgewoon.

En nu maakt de VS dus Irak tot oorlogszone, tot plaats waar ze haar confrontatie met Iran uitvecht. Enkele dagen geleden, op 30 december 2019 voerde de VS luchtaanvallen uit op een Iraakse militie. ‘De luchtaanvallen zouden een vergeldingsactie zijn voor de dood van een Amerikaan bij een aanval in Noord-Irak, waar een door Iran gesteunde militie achter zou zitten’.(2) Bewijs voor een Iraanse rol in de dood van die Amerikaan is niet geleverd, voor zover ik weet. En dan nog. Ook met zulk bewijs is de Amerikaanse vergeldingsactie een misdaad. De aantallen slachtoffers zijn al veelzeggend.

De VS sloeg toe tegen bases in zowel Irak als Syrië, en schoot 30 raketten af. ‘Een Iraakse paramilitaire strijdmacht zei dat 25 strijders waren gedood en 51 gewond waren geraakt’.(3) Vijfentwintig Iraakse doden en 51 gewonden tegenover een enkele dode Amerikaan, plus een paar Amerikaanse gewonden. Dat zijn, zoals vaker in dit soort neokoloniale oorlogen, de wisselkoersen. Is een dode Amerikaan een goed argument voor 25 dode Irakezen en/of Syriërs? Is een enkele persoon 25 andere personen waard?

En wat deed die gedode Amerikaan eigenlijk in Noord-Irak? Was het een vreedzame toerist? Ik lees dat het een ‘civilian contractor’ betrof, en dat de aanval op hem ‘dichtbij de olierijke stad Kirkuk’ plaats vond.(4) Zit ik er erg ver naast als ik denk dat deze ‘contractor’ hetzij een soort huursoldaat was, hetzij een functionaris van een oliebedrijf?

Aanhangers van de aangevallen militie waren logischerwijs razend na de luchtaanvallen . Die gingen fel demonstreren bij de Amerikaanse ambassade in de Iraakse hoofdstad Irak. Ordetroepen schoten met traangas, en de VS stuurde 250 extra militairen naar Irak. Volgens ‘ongenoemde defensie-bronnen’ zijn er plannen om 4000 Amerikaanse soldaten die kant op te sturen.(5) Een escalerende Amerikaanse militaire interventie in Irak. Van enige originaliteit kan president Trump hier niet worden verdacht.

Vandaag bleek verdere escalatie inderdaad een feit. De VS heeft met per raket een prominente Iraanse generaal uit de weg geruimd: Qassem Suleimani. ‘Suleimani was leider van de Quds-brigade, een eenheid binnen de Revolutionaire Garde’(6). Het is alsof Iran de chef van the US marines omlegt met een paar raketten. Hoe zou de VS op zoiets reageren? Je kunt dus op je vingers natellen dat Iran terug gaat slaan. De Iraanse leider Khamenei heeft al ‘zware vergelding’ aangekondigd.(7) Je kunt oop je vingers natellen dat de VS daar weer militaire escalatie tegenover gaan stellen. Zo wordt de al heel lang voorspelde oorlog tussen de VS en Iran een feit.

Grote verliezer wordt de bevolking van zowel Iran als nu vooral Irak. Daar vindt nu de confrontatie dus al plaats. En daar wordt die zo hoopgevende revolutie tegen het corrupte bestel opzij geduwd door een confrontatie tussen de Amerikaanse sponsors-architecten van dat bestel enerzijds, en de Iraanse sponsors van een onderdeel van dat bestel anderzijds. Want nee, Iran is hier niet ‘de agressor’. Het is de VS die op grootschalige escalatie aanstuurt. Maar Iran is hier evenmin de passieve vredesduif. Iraakse demonstranten tegen het bestel zijn dan ook andere mensen dan de demonstranten tegen de eerdere Amerikaanse aanval. Een van hen wordt door Aljazeera op 31 december geciteerd: ‘We veroordelen de verspilling [van] bloed en we staan tegenover buitenlandse interventie in Iran. Deze escalaties zijn te wijten aan ween conflict tussen Iran en de VS dat gaande is, en daar willen we buiten blijven.’(8) Groot gelijk: de oorlog tussen Iran en de VS is niet de oorlog van de Iraakse opstandige bevolking.

Juist ter wille van die opstandige bevolking en haar toekomst dient aan die oorlog zo snel mogelijk een eind te worden gemaakt. Waar het de VS is die nu escalerende stap na escalerende stap zet, is het ook de VS die ons protest dient te voelen. Dat is geen partij-kiezen voor de Iraanse staat. Die staat is legitiem doelwit van haar eigen protesterende bevolking, ook als die daarbij de militaire slagkracht van het land ondermijnt. Tussen de VS en Iran ga ik niet kiezen, als ze oorlog voeren dienen ze allebei snel te verliezen, bij voorkeur wegens interne onrust, muiterij, staking en wat dies meer zij. Maar ik maak mijn nee tegen de Amerikaanse aanvallen niet afhankelijk van een nee wat Iran onderneemt.

En het is de VS die ervoor kiest een beperkt conflict om te zetten in wat uit kan draaien voor een orgie van verwoesting vergeleken waarbij de Australische bosbranden er uitzien als een kleinigheid. Ik stel maar weer eens een vraag die ik in verschillende bewoordingen vaker stel in dit soort situaties. Waar is toch eigenlijk de vredesbeweging? Wanneer en hoe gaan we ons laten horen en laten gelden tegen deze zoveelste oorlog?

Noten:

1 Arwa Ibrahim, ‘Muhasasa, the political system reviled by Iraqi protesters’, Aljazeera, 4 december 2019, https://www.aljazeera.com/news/2019/12/muhasasa-political-system-reviled-iraqi-protesters-191202201939755.html

2 ‘VS doodt iraanse generaal met luchtaanval op Iraaks vliegveld’, Nu.nl, 3 januari 2020, https://www.nu.nl/buitenland/6021408/vs-doodt-iraanse-generaal-met-luchtaanval-op-iraaks-vliegveld.html

3 ‘US attacks Iran-backed militia bases in Iraq and Syria’, BBC, 3 januari 2020, https://www.bbc.com/news/world-middle-east-50941693

4 Jessica Corbett, ‘ As Embassy Protests Continue, US deploys 75o Troops to Middle East and Reportedly Readies Thousands More’, Common Dreams, 1 januari 2020, https://www.commondreams.org/news/2020/01/01/embassy-protests-iraq-continue-us-deploys-750-troops-middle-east-and-reportedly

5 als noot 3

6 ‘VS doodt Iraanse generaal met raketaanvallen op vliegveld Bagdad’, NOS, 3 januari 2020, https://nos.nl/artikel/2317138-vs-doodt-iraanse-generaal-met-raketaanvallen-op-vliegveld-bagdad.html

7 ‘Iran condemns US killing of Quds H Force head Qassem Suleimani’, Aljazeera, 5 januari 2020, https://www.aljazeera.com/news/2020/01/iran-condemns-killing-quds-force-head-qassem-soleimani-200103060355006.html

8 Arwa Iwrahim, ‘Pro-Iran protesters at US embassy gear up for sit-in’, Aljazeera, 31 jdecember 2019, https://www.aljazeera.com/news/2019/12/protesters-embassy-baghdad-gear-sit-191231130210231.html

Peter Storm